|
'''भारतीय रेल्वे मंत्रालय''' हे [[भारत सरकार]]चे एक मंत्रालय आहे. [[भारत]] देशामधील [[रेल्वे वाहतूक]] पार पाडण्याची जबाबदारी रेल्वे मंत्रालयावर आहे. [[भारतीय रेल्वे]] ही भारतामधील एकमेव रेल्वे कंपनी रेल्वे मंत्रालयाच्या अखत्यारीत येते. रेल्वे मंत्रालयाचे मुख्यालय [[नवी दिल्ली]]मधील रेल भवन येथे असून केंद्र सरकारमधील ''रेल्वे मंत्री'' ह्याचे नेतृत्व करतात. [[भारतीय रेल्वे मंत्री|रेल्वे मंत्री]] हे कॅबिनेट दर्जाचे मंत्रीपद भारतामधील सर्वात प्रतिष्ठेच्या व महत्त्वाच्या मंत्रालयांपैकी एक मानले जाते. रेल्वे मंत्री दरवर्षी फेब्रुवारी महिन्यात [[भारताची संसद|संसदेमध्ये]] रेल्वे अर्थसंकल्प सादर करतात ज्यामध्ये रेल्वेच्या जमखर्चाचा ताळमेळ, नवीन गाड्यांबद्दलची माहिती इत्यादी दिली जाते.
==रचना==
==रेल्वे मंत्री==
रेल्वे मंत्रालयामध्ये एक कॅबिनेट रेल्वे मंत्री तर दोन राज्य-दर्जाचे रेल्वे मंत्री असतात.
[[File:Kharge.jpg|thumb|150px|[[मल्लिकार्जुन खडगे]], विद्यमान रेल्वे मंत्री.]]
{| class="wikitable" style="width:70%;"
==रेल्वे अर्थसंकल्प==
|-
रेल्वे मंत्री दरवर्षी फेब्रुवारी महिन्यात [[भारताची संसद|संसदेमध्ये]] रेल्वे अर्थसंकल्प सादर करतात ज्यामध्ये रेल्वेच्या जमखर्चाचा ताळमेळ, भाडेबदल, नवीन गाड्यांबद्दलची माहिती इत्यादी दिली जाते.
! नाव
! colspan="2"|कार्यकाळ
! राजकीय पक्ष<br /><small>(आघाडी)</small>
! [[भारताचे पंतप्रधान|पंतप्रधान]]
|- align=center style="height: 50px;"
| जॉन मॅठाय
| 15 August 1947
| 22 September 1948
| rowspan=15| [[भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस]]
| rowspan=6| [[जवाहरलाल नेहरू]]
|- align=center style="height: 50px;"
| एन. गोपालस्वामी अय्यंगार
| 22 September 1948
| 13 May 1952
|- align=center style="height: 50px;"
| [[लाल बहादूर शास्त्री]]
| 13 May 1952
| 7 December 1956
|- align=center style="height: 50px;"
| [[जगजीवनराम]]
| 7 December 1956
| 10 April 1962
|- align=center style="height: 50px;"
| [[सरदार स्वरणसिंग]]
| 10 April 1962
| 21 September 1963
|- align=center style="height: 50px;"
| एच.सी. दसप्पा
| 21 September 1963
| 8 June 1964
|- align=center style="height: 50px;"
| [[सदाशिव कानोजी पाटील]]
| 9 June 1964
| 12 March 1967
| [[लाल बहादूर शास्त्री]]<br />[[इंदिरा गांधी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| सी.एम. पूनचा
| 13 March 1967
| 14 February 1969
| rowspan=8| [[इंदिरा गांधी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| राम सुभाग सिंग
| 14 February 1969
| 4 November 1969
|- align=center style="height: 50px;"
| पनमपिल्ली गोविंद मेनन
| 4 November 1969
| 18 February 1970
|- align=center style="height: 50px;"
| [[गुलझारीलाल नंदा]]
| 18 February 1970
| 17 March 1971
|- align=center style="height: 50px;"
| के. हनुमंतैया
| 18 March 1971
| 22 July 1972
|- align=center style="height: 50px;"
| टी.एम.ए. पै
| 23 July 1972
| 4 February 1973
|- align=center style="height: 50px;"
| [[ललित नारायण मिश्रा]]
| 5 February 1973
| 2 January 1975
|- align=center style="height: 50px;"
| कमलापती त्रिपाठी
| 11 February 1975
| 23 March 1977
|- align=center style="height: 50px;"
| [[मधू दंडवते]]
| 26 March 1977
| 28 July 1979
| [[जनता पक्ष]]
| [[मोरारजी देसाई]]
|- align=center style="height: 50px;"
| टी.एम.ए. पै
| 30 July 1979
| 13 January 1980
| जनता पार्टी (धर्मनिरपेक्ष)
| [[चरण सिंग]]
|- align=center style="height: 50px;"
| कमलापती त्रिपाठी
| 14 January 1980
| 12 November 1980
| rowspan=7| भारतीय राष्त्रीय काँग्रेस
| rowspan=3| [[इंदिरा गांधी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| केदार पांडे
| 12 November 1980
| 14 January 1982
|- align=center style="height: 50px;"
| प्रकाश चंद्र सेठी
| 15 January 1982
| 2 September 1982
|- align=center style="height: 50px;"
| [[ए.बी.ए. घनी खान चौधरी]]
| 2 September 1982
| 31 December 1984
| [[इंदिरा गांधी]]<br />[[राजीव गांधी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| बन्सी लाल
| 31 December 1984
| 4 June 1986
| rowspan=3| [[राजीव गांधी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[मोहसीना किडवई]]
| 24 June 1986
| 21 October 1986
|- align=center style="height: 50px;"
| [[माधवराव शिंदे]]
| 22 October 1986
| 1 December 1989
|- align=center style="height: 50px;"
| [[जॉर्ज फर्नान्डिस]]
| 5 December 1989
| 10 November 1990
| [[जनता दल]]
| [[विश्वनाथ प्रताप सिंग]]
|- align=center style="height: 50px;"
| जनेश्वर मिश्रा
| 21 November 1990
| 21 June 1991
| समाजवादी जनता पार्टी
| [[चंद्रशेखर (पंतप्रधान)|चंद्र शेखर]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[सी.के. जाफर शरीफ]]
| 21 June 1991
| 16 October 1995
| Indian National Congress
| [[पी.व्ही. नरसिंह राव]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[राम विलास पासवान]]
| 1 June 1996
| 19 March 1998
| [[जनता दल]]<br /><small>(संयुक्त आघाडी)
| [[एच.डी. देवेगौडा]]<br />[[इंद्रकुमार गुजराल]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[नितीश कुमार]]
| 19 March 1998
| 5 August 1999
| [[समता पक्ष]]<br /><small>([[राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी]])
| rowspan=4| [[अटल बिहारी वाजपेयी]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[राम नाईक]]
| 6 August 1999
| 12 October 1999
| [[भारतीय जनता पक्ष]]<br /><small>(रा.लो.आ.)
|- align=center style="height: 50px;"
| [[ममता बॅनर्जी]]
| 13 October 1999
| 15 March 2001
| [[तृणमूल काँग्रेस]]<br /><small>(रा.लो.आ.)
|- align=center style="height: 50px;"
| [[नितीश कुमार]]
| 20 March 2001
| 22 May 2004
| [[जनता दल (संयुक्त)]]<br /><small>(रा.लो.आ.)
|- align=center style="height: 50px;"
| [[लालू प्रसाद यादव]]
| 23 May 2004
| 25 May 2009
| [[राष्ट्रीय जनता दल]]<br /><small>([[संयुक्त पुरोगामी आघाडी]])
| rowspan=8| [[मनमोहन सिंग]]
|- align=center style="height: 50px;"
| [[ममता बॅनर्जी]]
| 26 May 2009
| 19 May 2011
| rowspan=3| [[तृणमूल काँग्रेस]]<br /><small>(संयुक्त पुरोगामी आघाडी)
|- align=center style="height: 50px;"
| दिनेश त्रिवेदी
| 12 July 2011
| 14 March 2012
|- align=center style="height: 50px;"
| मुकुल रॉय
| 20 March 2012
| 21 September 2012
|- align=center style="height: 50px;"
| सी.पी. जोशी
| 22 September 2012
| 28 October 2012
| rowspan=4| भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस<br /><small>(संयुक्त पुरोगामी आघाडी)
|- align=center style="height: 50px;"
| पवनकुमार बन्सल
| 28 October 2012
| 10 May 2013
|- align=center style="height: 50px;"
| सी.पी. जोशी
| 11 May 2013
| 16 June 2013
|- align=center style="height: 50px;"
| [[मल्लिकार्जुन खडगे]]
| 17 June 2013
| ''विद्यमान''
|}
==बाह्य दुवे==
| 