"वामन पंडित" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

वामन नरहरी शेष (वामन पंडित) (इ.स.१६३६ ते १६९५ (शके वै.शु.१६१७) ) हे १७ व्या शतकात होऊन गेलेले मराठी कवी होते.<ref>http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-45-30/10434-2013-03-05-04-52-44</ref>

वामन पंडिताबद्दल निश्चितखात्रीची माहिती मिळत नाही. कोणी वामन पाच आहेत असे समजतात. ठिकठिकाणच्या दोन भिन्न गोत्रांच्या उल्लेखामुळे कोणी वामन दोन होते असेही मानतात. यथार्थ दीपिकाकार वामन व भर्तृहरीच्या श्लोकांचे भाषांतर करणारा वामन हे दोन भिन्नवेगळे असेहीहोते, कोणीअसे काहींचे मत म्हणतातआहे.

यांचा जन्म [[नांदेड]]चा समजला जातो{{संदर्भ हवा}}. मूळ विजापूरचा राहाणारा. <ref>http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-45-30/10434-2013-03-05-04-52-44</ref>याच्या आईचे नांव लक्ष्मीबाई. लहानपणापासून हा विद्याव्यासंगी व बुद्धिमान होता. याने लहानपणीच फारशी भाषेचा अभ्यास केला होता. तो काही दिवस विजापूरच्या दरबारी होता. पण जेव्हा विजापूरच्या बादशहास त्याला बाटवावे असे वाटले तेव्हा त्याने विजापूर सोडले. <ref>http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-45-30/10434-2013-03-05-04-52-44</ref>
उदरनिर्वाहाकरिता काही दिवस भिक्षावृत्तीवर ठिकठिकाणी हिंडून पुढे तो काशीक्षेत्री गेला. तेथे एका मध्वमतानुयायी गुरूजवळ त्‍याने वेद व शास्त्रे यांचा उत्तम अभ्यास केला. या विद्येच्या जोरावर त्याने ठिकठिकाणी पूर्वपक्ष व उत्तरपक्ष करून अनेक सभा जिंकल्या व विजयपत्रे मिळविली. वामन पंडित हा प्रथमतः द्वैतमतवादी होता परंतु त्याच्या मनाचे त्या विचारसरणीने समाधान होईना. त्यामुळे त्याने निरनिराळया मतांच्या ग्रंथांचे अवलोकन करून अनेक शास्त्रीपंडितांच्या गाठीही घेतल्या, परंतु त्याच्या मनाचे समाधान झाले नाही. निराशेने कंटाळून शेवटी जीव देण्याच्या विचारापर्यंत त्याची मजल गेली होती. तो पुढे मलयाचल पर्वताकडे गेला. तेथे त्याला एका यतीने गुरूपदेश दिला. ही हकीकत त्याने 'निगमसागर' नांवाच्या ग्रंथात आरंभी विस्ताराने दिली आहे. निगमसागर ग्रंथ शके १५९५ साली लिहिल्याचा त्या ग्रंथातच उल्लेख आहे.

महाराष्ट्रीय ज्ञानकोशानुसार वामन पंडितांची गणना उच्च दर्जाच्या कवीत होते. लांब लांब यमके साधण्यात याचे कौशल्य दिसून येते. म्हणून यास यमक्या वामन असे म्हणतात. याचे कांहीं काव्य भाषांतररूप आहे व काही स्वतंत्र आहे. भर्तृहरीची श्रृंगार, नीति वैराग्य शतकेंशतके, गंगालहरी, समश्लोकी गीता हींही भाषांतरित होय. निगमसागर नांवाचानावाचा वेदांतपरवेदान्तपर ग्रंथ त्यानेंत्याने लिहिला आहे. त्यानंतर, 'यथार्थदीपिका' या नांवाचीनावाची गीतेवरील टीका अनेक लोकांच्या सूचनेवरुनआग्रहावरून त्यानेंत्याने लिहिली. व तींततीत आंधळी’आंधळी भक्तिभक्ती ही कुचकामाची असून ज्ञानयुक्त सगुण भक्तीच श्रेष्ठ व मोक्षसाधनाचा उत्तम मार्ग म्हणूनआहे’ प्रतिपादिलेंअसे प्रतिपादिले आहे. या ग्रंथाची ओवीसंख्या २२ हजारांवर आहे. ओवीरचना अनियमित असून ती कोठेंकोठे लांब तर कोठेंकोठे आंखुडआखूड झाली आहे. याशिवाय, रामजन्म, कंसवधंकंसवध, हरिविलास, आर्याटीका, कात्यायनीव्रत, अनुभूतीलेश, जलक्रीडा, जटायुस्तुति अशींअशी इतर पुराणप्रसंगांवर त्यानेंवामन काव्येंपंडिताने केलींकाव्ये केली आहेत. 'सुश्लोक वामनाचा' असेंअसे मोरोपंतांनींमोरोपंतांनी म्हटलेंम्हटले आहे., यावरुनयावरून वामनपंडिताची योग्यता दिसून येते. निवृत्तिपर काव्यांत जशी याची प्रसिध्दि आहेकाव्यांप्रमाणेच तशीचवामननाने शृांगरशृंगार, वात्सल्य, करुण, वगैरे नवरसपूर्ण काव्यहिकाव्येही यानेंकेली केलें आहेआहेत. वर्णनशैली, रचनाचातुर्य, साधेपणा, व प्रसादप्रासाद याच्या काव्यांत जागजागींजागजागी दिसून येतो. यानेंयाने आपल्या बायकोस उपदेश करण्याकरितांकरण्याकरिता लिहिलेलेंलिहिलेले प्रियसुधा नांवाचेंनावाचे प्रकरण फार उत्तम वठलेंवठले आहे. <ref>http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-45-30/10434-2013-03-05-04-52-44</ref>

जन्म [[नांदेड]] {{संदर्भ हवा}}. निधनकाल वै.शु.निधन (शकशके१६१७च्या १६१७)वैशाख महिन्याच्या शु्क्ल पक्षात झाले असे मानतात. समाधिस्थान वांईजवळसातारा जिल्ह्यातील वाईजवळ [[कमळगड|भोगांव (भोमगाव ?)]] नांवाच्या खेडयांतखेड्यात आहे.<ref>http://ketkardnyankosh.com/index.php/2012-09-06-10-45-30/10434-2013-03-05-04-52-44</ref>