"गुरुत्वाकर्षण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
खूणपताका: व्यक्तिगत मत ? ओळीत संदर्भ हवा.
ओळ ७३:
आइनस्टाइनप्रमाणे गुरुत्वाकर्षण म्हणजे [[वस्तुमान]] असलेल्या कोणत्याही वस्तूने तिच्याभोवतीच्या [[काल-अवकाश|काल-अवकाशात]] निर्माण केलेली वक्रता होय. ताणून धरलेल्या लवचीक पडद्यावर एखादी जड वस्तू ठेवली असता पडदा जसा त्या वस्तूभोवती थोडा वाकतो, त्याच रितीने [[वस्तुमान]] असलेली कोणतीही वस्तू तिच्याभोवतीच्या [[काल-अवकाश|काल-अवकाशाला]] वाकवते (वक्रता निर्माण करते), आणि तो वाकवण्याचा गुणधर्म म्हणजेच वस्तूचे गुरुत्वाकर्षण.
मुक्त पतनात कोणतीही वस्तू वक्र काल-अवकाशात स्थानिकरित्या सरळ पथावर चालते. ह्या पथांना अल्पिष्ट रेषा (geodesic) असे म्हणतात. जेव्हा वस्तूवर बल लागते, तेव्हा ती वस्तू त्या अल्पिष्ट रेषेपासून विचलित होते. उदाहरणतः आपण स्वत: जेव्हा पृथ्वीवर उभे राहतो तेव्हा आपण अल्पिष्ट रेषेपासून विचलित होतो. अश्या वेळी पृथ्वीचा भौतिक रोधामुळे आपल्यावर बल लागते, आणि म्हणून आपण स्वतःच जमिनीवर अजडत्वीय स्थितीत राहतो.<ref>ड्मीट्री पोगोस्यॅन. "व्याख्यान २०: कृष्णविवर—आइन्स्टाइन समतुल्यता सिद्धांत (Black Holes—The Einstein Equivalence Principle)". ॲल्बर्टा विद्यापीठ. </ref>
 
=====आइन्स्टाइनची क्षेत्र स्मीकरणे=====
आइन्स्टाइनने साधारण सापेक्षतेच्या क्षेत्र स्मीकरणांचा शोध केला. ही स्मीकरणे वस्तुमानाचा काल-अवकाशातील वक्रतेशी संबंध जोडतात. ह्यांना [[आइनस्टाइनची क्षेत्र समीकरणे]] असे म्हणतात. ही १० एकसामायिक, अरेषीय विकलन समीकरणे आहेत. ह्यांचे उकल म्हणजे काल-अवकाशाच्या दूरीक प्रदिशाचे घटक. दूरीक प्रदिश हा काल-अवकाशाची भूमिती रेखाटतो व त्याच्या मदतीने काल-अवकाशातील अल्पिष्ट रेषा काढू शकतो.
आइनस्टाइनची क्षेत्र समीकरणे खालीलप्रमाणे लिहिली जातात<ref name="ein"/>:
{{समीकरण चौकट १
|indent =:
|equation = <math>R_{\mu \nu} - {1 \over 2}g_{\mu \nu}\,R + g_{\mu \nu} \Lambda = {8 \pi G \over c^4} T_{\mu \nu}</math>
|cellpadding
|border
|border colour = #50C878
|background colour = #ECFCF4}}
 
======उल्लेखनीय उकल======
* ''श्वार्त्सषिल्ट उकल'', जो गोलाकृतितः सममित, अघूर्णी, विद्युतभररहित वस्तुमानाच्या भोवतीच्या काल-अवकाशाचे वर्णन करतो. बऱ्यापैकी संहत असलेल्या वस्तुंसाठी [[कृष्णविवर]] सुद्धा ह्या उकलाने उत्पन्न होतो. केंद्रापासूनच्या [[श्वार्त्सषिल्ट त्रिज्या|श्वार्त्सषिल्ट त्रिज्याहून]] भरपूर मोठ्या अंतरांसाठी ह्या उकलाने प्राप्त झालेले व न्यूटनच्या नियमाने उत्पन्न झालेले त्वरण जवळजवळ समान असते.
*''राइस्नर-नॉर्ड्स्ट्रम उकल'', ज्याच्यात केंद्रीय वस्तू विद्युतप्रभारित असते.
*''कर उकल'' घूर्णी वस्तुसाठी.
*''कर-न्यूमन उकल'' विद्युतप्रभारित, घूर्णी वस्तुसाठी.
*''फ्रीड्मन-लमॅत्र-रॉबर्ट्सन-वॉकर उकल'' हा विश्वोत्त्पत्तिशास्त्रीय उकल विश्वाचा विस्तार भाकित करतो.
 
== गुरुत्वाकर्षणाचे स्वरूप ==