"स्मार्त" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''स्मार्त''' ब्राह्मण हे सर्व देवांना ब्र्ह्माचेब्रह्माचे रूप मानतात. '''स्मार्त''' म्हणजे स्मृति(मनुस्मृति-पराशरस्मृति वगैरे नव्हे!) आणि शास्त्रे मानणारे हिंदू. '''स्मार्त''' ब्राह्मणांना श्रौत-'''स्मार्त''' असेही म्हटले जाते. अर्थ असा की श्रुती(वेदा)वर आधारित ज्या स्मृती आहेत त्यांना मानणारे ते '''स्मार्त''' ब्राह्मण. अर्थात हे ब्राह्मण कर्मकांडे करणारे आणि म्हणून कर्मठ असतात. '''स्मार्त''' ष्ड्‌दर्शनषड्‌दर्शन(सहा पद्धतींवर) आधारलेले तत्त्वज्ञान आचरतात. हे आचरण वेदोक्त असल्याने असांप्रदायिक आहे. ही विचारसरणी पूर्वमीमांसेत चर्चिली आहे. भगवद्‌गीतेतील सांख्य आणि योग या संकल्पना '''स्मार्तां'''ना आपल्याशा वाटतात.

'''स्मार्तां'''च्या मते माणसाला आपापला देव निवडायचे स्वातंत्र्य आहे. म्हणूनच ते वैष्णव, शैव आणि शाक्त लोकांपेक्षा भिन्न आहेत. पण अशा प्रकारे एकच देव मानणाला मात्र त्यांचा विरोध नाही, आणि म्हणूनच ते उदारमतवादी आहेत. '''स्मार्त''' ब्राह्मण सूर्याला स्वतंत्र देव मानतात, तर शैव किंवा वैष्णव त्याला शिवाचे किंवा विष्णूचे रूप मानतात.

आदि शंकराचार्यांनी ज्या षण्मताचा प्रचार केला त्याला '''स्मार्त''' आचरतात. म्हणजे गणेश, शिव, शक्ती, विष्णू, सूर्य आणि स्कंद या सहाही देवता एकाच ब्रह्मचीब्रह्माची रूपे आहेत, यावर '''स्मार्त''' ब्राह्मणांची श्रद्धा आहे.

=='''स्मार्त''' मताला मान्यता असले्ल्याअसलेल्या अन्य संस्था==

* कर्‍हाडेकऱ्हाडे ब्राह्मण

[[एकादशी|एकादशीला]] उपवास करण्याची प्रथा आहे. असा उपास करणार्‍यांमध्येकरणाऱ्यांमध्ये दोन भेद आहेत. स्मार्त आणि भागवत. त्यासाठी दोन प्रकारच्या [[एकादशी|एकादश्या]] मानल्या जातात. भागवत धर्म पाळणारे, वारकरी इत्यादी लोक भागवत [[एकादशी]], तर स्मृतींना मानणारे '''स्मार्त''' [[एकादशी]] पाळतात. एखाद्या महिन्यात दशमीचा, [[एकादशी|एकादशीचा]] वा द्वादशीचा क्षय असेल किंवा द्वादशीची वृद्धी असेल तर त्या महिन्यात बहुधा, '''स्मार्त''' आणि भागवत अश्या दोन [[एकादशी|एकादश्या]] दोन स्वतंत्र दिवशी येतात. दर महिन्याच्या प्रत्येक पक्षात अश्या दोन [[एकादशी|एकादश्या]] दोन वेगवेगळ्या दिवशी येतीलच असे नाही. पण जेव्हा एखाद्या पक्षात येतात तेव्हा, त्या [[एकादशी|एकादश्यांच्या]] निर्णयाचे नियम खाली क्रमवार दिले आहेत.

६. पहिल्या दिवशी येणार्‍यायेणाऱ्या ('''स्मार्त''') [[एकादशी|एकादशीला]] नाव असते,; भागवत; [[एकादशी|एकादशीला]] नसते. पण त्या पक्षात लागोपाठच्या दोन सूर्योदयांना दोन [[एकादशी|एकादश्या]] येत असतील तर दुसरीला नाव असते.