मराठी विकिपीडिया

"भूकंप" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
ज (चर्चा | योगदान)
५७,२९९ edits
No edit summary
ज (चर्चा | योगदान)
५७,२९९ edits
No edit summary
ओळ ११:
 
[[चित्र :EastHanSeismograph.JPG|thumbnail|right|चिनमधील झँग हेंग ने बनविलेल्या, भूकंपाची नोंद घेणाऱ्या, जगातील प्रथम यंत्राची प्रतिकृती : यास होउफेंग डिडोंग यी असे नाव होते.]]
भूकंपाची नोंद घेणाऱ्या यंत्रास "[[सेस्मोग्राफ]]" अथवा "सेस्मॉमीटर" असे नाव आहे. तसेच भूकंपाची महत्ता मोजण्यासाठी "रिश्टर स्केल" ह्या एककाचा वापर केला जातो. हे एक गणिती एकक आहे. पाच स्केलच्या भूकंपातून निर्माण होणारी ऊर्जा, चार रिष्टररिश्टर स्केलच्या भूकंपाच्या दहापट असते. भूकंपाची तीव्रता मापण्याचे एक वेगळे अगणितअ-गणिती स्केल आहे. त्याचा संबंध भूकंपाने होणाचारहोणाऱ्या रिष्टरनुकसानीशी स्केलच्यानिगडित भूकंपापेक्षाअसतो, ऊर्जेशी नुकसानीशी असतोनसतो.
३ रिश्टर स्केल वा त्या पेक्षा कमी महत्तेचे तिव्रतेचे भुकंप धोकादायक नसतात. तिव्रता ७ किंवा त्यापेक्षा जास्त असल्यास प्रचंड प्रमाणात हानी होवू शकते.
 
३ रिश्टर स्केल वा त्यापेक्षा कमी महत्तेचे भूकंप जास्त धोकादायक नसतात. महत्ता ७ किंवा त्यापेक्षा जास्त असल्यास प्रचंड प्रमाणात हानी होऊ शकते. भूकंपाचे उगमस्थान जमिनीच्या खाली जितके जवळ, तितके नुकसानीचे प्रमाणही जास्त. भूकंपाचा केंद्रबिंदू वाळवंटात असेल तर नुकसान होण्याची शक्यता अगदी कमी.
समुद्राच्या तळाशी झालेला मोठा भुकंप प्रलयांकारी [[त्सुनामी]] निर्माण करू शकतो.▼
 
▲समुद्राच्या तळाशी झालेला मोठा भुकंपभूकंप प्रलयांकारीप्रलयंकारी लाटा ([[त्सुनामी]]) निर्माण करू शकतो.
भुकंपाचे मुख्य कारण जरी भूगर्भ-चकत्यांमधील घर्षण हे असले तरी खालील पैकी कोणत्याशी कारणाने भूगर्भातील हालचाल व भुकंप होवू शकतो.▼
 
▲भुकंपाचेभूकंपाचे मुख्य कारण जरी भूगर्भ-चकत्यांमधील घर्षण हे असले तरी खालील पैकी कोणत्याशीकोणत्याही कारणाने भूगर्भातीलभूगर्भात हालचाल वहोऊ भुकंपशकते होवूआणि शकतोभूकंपसदृश धक्के बसू शकतात.
* [[ज्वालामुखी]] जागृत झाल्याने.
* खाणींमध्ये केलेले कृत्रिम स्फोट.
* [[अण्वस्त्र चाचणी|अणूचाचण्याअणुचाचण्या]].
 
=== भुकंपमापक रिष्टर परीमाण ===
 
भुमध्याजवळील(एपिसेंटर)वेगवेगळ्या तिव्रतेच्या होणार्‍या भूकंपांच्या परिणामांचे वर्णन खाली दिले आहे. या तक्त्याचा विशेष काळजीपुर्वक अभ्यास करावयास हवा कारण, भूकंपाची तिव्रता व तदानुषंगाने होणारे त्याचे परीणाम फक्त त्याच्या तिव्रतेवरच अवलंबुन नसून त्याचे भुमध्यापासुनचे अंतर,भुमध्याखालील त्याच्या केंद्राचे(फोकस) अंतर,व भौगोलिक परीस्थिती यांवरही अवलंबून असतात.(काही प्रदेश भुकंपाच्या संकेतांची(सिग्नलस्प्रतिदिन) तिव्रता वाढवतात.)<ref>[http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=2 USGS: FAQ- Measuring Earthquakesयुनायटेड स्टेटस् जिऑलॉजिकल डॉक्युमेंटस् वर आधारीत]</ref>▼
=== भूकंपमापनाचे रिश्टर नावाचे परिमाण ===
▲भुमध्याजवळील(एपिसेंटर)वेगवेगळ्या तिव्रतेच्या होणार्‍यातीव्रतेच्या भूकंपांच्या परिणामांचे वर्णन खाली दिले आहे. या तक्त्याचा विशेष काळजीपुर्वककाळजीपूर्वक अभ्यास करावयास हवा. एखाद्या गावी जाणवणारी कारण, भूकंपाची तिव्रतातीव्रता व तदानुषंगानेतदनुषंगाने होणारे त्याचे परीणामदुष्परिणाम फक्त त्याच्याभूकंपाच्या तिव्रतेवरचमहत्तेवरच अवलंबुनअवलंबून नसून त्याचेत्या गावाचे भुमध्यापासुनचेकेंद्रबिंदूपासूनचे अंतर,भुमध्याखालील त्याच्या केंद्राचे(फोकस) अंतर,भूकंपाच्या नाभीची भूकंपकेंद्रापासूनची जमिनीखालील खोली व गावाची आणि त्याच्या आसपासची भौगोलिक परीस्थितीपरिस्थिती यांवरही अवलंबून असतात.(काही प्रदेश भुकंपाच्याभूभुकंपाच्या संकेतांची(सिग्नलस्प्रतिदिन) तिव्रतातीव्रता वाढवतात.)<ref>[http://earthquake.usgs.gov/learning/faq.php?categoryID=2 USGS: FAQ- Measuring Earthquakesयुनायटेड स्टेटस्स्टेट्‌स जिऑलॉजिकल डॉक्युमेंटस्डॉक्युमेंट्‌स वर आधारीतआधारित]</ref>
 
{| class="wikitable"
! ’रिश्टर महत्ता’
! ’रिष्टर तिव्रता’
! वर्णन
! भूकंपाचे परिणाम
! भुकंपाचे परीणाम
! होण्याची वारंवारीतावारंवारता
|-
| 2२.0० पेक्षा कमी
| सूक्ष्म
| सुक्ष्म
| सुक्ष्मसूक्ष्म, लक्षात येत नाही.
| जवळ्पासजवळपास प्रतिदिन ८,०००.
|-
|२.० ते २.९
|2.0-2.9
|rowspan="2"|किरकोळ
|सामान्यतः लक्षात येत नाही.
Line ४० ⟶ ४३:
| जवळपास प्रतिदिन १,०००.
|-
|३.० ते ३.९
|3.0-3.9
|.कधीकधीच लक्षात येतो, पण नुकसानकारक.
 
|४९,००० दरवर्षी(अंदाजे)
|-
|४.० ते ४.९
|4.0-4.9
|हलका
|घरघुतीघरातील वस्तुंचेवस्तूंचे लक्षात येण्याजोगे हलणे,दृष्य पण दिसण्यासारखे नुकसान नाही.
| ६,२०० दरवर्षी(अंदाजे)
 
|-
|५.० ते ५.९
|5.0-5.9
| मध्यम
|थोड्या क्षेत्रात अयोग्यरित्याअयोग्यरीत्या बांधलेल्या इमारतीस जास्त नुकसान,योग्यरित्या; योग्यरीत्या डिझाईन केलेल्या इमारतीस अत्यल्प नुकसान.
| ८०० दरवर्षी(अंदाजे)
 
|-
|६.० ते ६.९
|6.0-6.9
| जोरदार
|{{convert|100|mi|km|1|abbr=off}}रहिवासी क्षेत्रात नुकसानकारक.नुकसान
|दरवर्षी(अंदाजे) १२०
 
|-
|७.०ते ७.९
|7.0-7.9
|बराच मोठा
| प्रमुख
|मोठ्या क्षेत्रात अत्याधिक नुकसान
| १८ दरवर्षी(अंदाजे)
 
|-
|८.० ते ८.९
|8.0-8.9
|rowspan="2"| मोठ्ठा
| सभोवतालच्या कितीतरी {{convert|100|mi|km|1|abbr=off}}क्षेत्राच्या परीसरातपरिसरात अत्याधिक नुकसान
| दरवर्षी १
|-
|९.० ते ९.९
|9.0-9.9
|अतिशय मोठा
|सभोवतालचे {{convert|1000|mi|km|1|abbr=off}}क्षेत्र धराशयीधराशायी<br />
| २० वर्षात १
|-
Line ८१ ⟶ ८५:
| पूर्ण पृथ्वी
| अद्याप नोंद नाही.<br />
| फारच दुर्लभ(माहितमाहीत नसलेला)
|}
 
"https://mr.wikipedia.org/wiki/भूकंप" पासून हुडकले