"सिंह" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
ओळ ४४:
भारताच्या राष्ट्रचिन्हावर चार दिशेला तोंड करून उभे असलेले चार सिंह आहेत. मुळात हे राजा अशोकाच्या 'अशोक स्तंभा'वर होते.
लोकमान्य टिळकांचे वर्तमान पत्राचे नाव 'केसरी' हे सिंहाचेच पर्यायी नाव आहे. वर्तमानपत्रावर कधीकाळी असलेला श्लोक :
गजालिश्रेष्ठा ह्या निबिडतरकान्तारजठरी। मदान्धाक्षा मित्रा क्षणभरिहि वास्तव्य न करी। <br/>
नखाग्रांनी येथे गुरुतर शिला भेदुनि करीं। भ्रमाने आहे रे गिरिकुहरि हा निद्रित हरी॥
यातला झोपलेला सिंह म्हणजे हिंदुस्थानची जनता. आणि मदान्धाक्ष मित्र म्हणजे राज्यकर्ते ब्रिटिश सरकार.
मूळ श्लोक जगन्नाथ पंडिताच्या भामिनीविलास या काव्यात आला आहे. तो असा :
स्थितिं नो रे दध्या: क्षणमपि मदान्धेक्षण सखे।<br/>
गजश्रेणीनाथ त्वमिह जटिलायां वनभुवि।<br/>
असौ कुम्भिभ्रान्त्या खरनखरनिर्दारितमहा-<br/>
गुरुग्रावग्राम: स्वपिति गिरिगर्भे हरिपति:॥
मराठी समश्लोकी काव्यानुवाद [[वासुदेवशास्त्री खरे]] यांचा आहे.
==संस्कृत काव्यांतील सिंहासंबंधी अन्य श्लोक==
१. न यत्र स्थेमानं दधुरतिभयभ्रान्तनयना-<br/>
गजश्रेणीनाथ त्वमिह जटिलायां वनभुवि।<br/>
गलद्दानोद्रेकभ्रमदलिकदम्बा: करिटिन:।<br/>
गजश्रेणीनाथ त्वमिह जटिलायां वनभुवि।<br/>
लुठन्मुक्ताभारे भवति परलोकं गतवतो<br/>
गजश्रेणीनाथ त्वमिह जटिलायां वनभुवि।<br/>
हरेरद्य द्वारे शिव शिव शिवानां कलकल:॥
ज्यांच्या गंडस्थलांच्या उद्रेकांभोवती भुंग्यांचे थवे गुंजत आहेत असे मत्त हत्तीहि जेथे भीतीमुळे डोळे फिरवीत होते आणि उभे राहू शकत नव्हते अशा सिंहाच्या (हत्तींच्या गंडस्थलातील) मोत्यांनी खचाखच भरलेल्या प्रांगणात आता तो सिंह आता परलोकी गेल्यामुळे कोल्ह्यांची कोल्हेकुई ऐकावी लागत आहे. शिव! शिव!
==प्रतिमा==
| |||