"नामदेव" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

नामदेव हे ‘मराठी’ तील‘मराठी’तील पहिले चरित्रकार व आत्मचरित्रकार आणि ‘कीर्तना’ च्या‘कीर्तना’च्या माध्यमातून भागवत धर्म पंजाबपर्यंत नेणारे आद्य प्रचारक होते.

भगवद्भक्तांच्या व साधु-संतांच्या चरण धुळीचा स्पर्श व्हावा म्हणून पंढरपूर येथील विठ्ठल मंदिराच्या महाद्वारी ‘पायरीचा दगड’ होण्यात त्यांनी धन्यता मानली. संत नामदेव हे आषाढ वद्य त्रयोदशी, शके १२७२ मध्ये ( शनिवारी, दि. ३ जुलै, १३५० रोजी ) [[पंढरपूर]] येथे पांडुरंगचरणी विलीन झाले. नक्की दिनांकाविषयी एकवाक्यता दिसून येत नाही. [[कालनिर्णय]] या दिनदर्शिकेत पुण्यतिथी दिनांक २४ जुलै असा दिलेला आढळतो.

पंढरीचा विठुराया संत नामदेवांच्या कालखंडात म्हणजे १३व्या शतकातही (नामदेवांचा जन्म शके ११९२ म्हणजे सन १२७०मधला ) उभ्या मर्‍हाटी प्रांतातील बहुजन समाजाचे आराध्य दैवत होतेच. त्याची भक्ती आणि स्तुती करणाऱ्याकरणार्‍या संतांची परंपरा नामदेवांच्या आधी व नंतरही होतीच. पण तरीही नामदेव विठुरायावर आपल्या शब्दशस्त्रांनी प्रहार करत होते. ते वृत्तीने व कृतीनेही बंडखोर होते, हे खरेच, पण त्याहून महत्त्वाचे हे की, ईश्वरावर टीकेचे आसूड ओढल्याने आपण स्वजनांत व हरिभक्तांच्या मेळयात अप्रिय होऊ याची भीती त्यांना नव्हती. नामदेवांचे समकालीन संत ज्ञानेश्वर हेसुद्धा बंडखोरच. पण त्यांचे बंड तत्त्वज्ञानाशी हुज्जत घालणारे. त्यामुळेच साक्षात भगवान श्रीकृणांच्या मुखातून निर्माण झालेल्या व महर्षी व्यासांनी शब्दबद्ध केलेल्या गीतेतील तत्त्वज्ञान केवळ संस्कृत जाणणार्‍या मूठभर समाजापुरते मर्यादित राहू नये, म्हणून त्यांनी गीतेचे निरूपण प्राकृत मराठीत केले व ज्ञानेश्वरीला जन्म दिला. ही बंडखोरीच. पण नामदेवांची बंडखोरी वेगळी होती . त्यांनी विठ्ठलाच्या महतीलाच आव्हान दिले. <br />