"देशस्थ ब्राह्मण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''देशस्थ ब्राह्मण''' ही महाराष्ट्रीय [[हिंदू धर्म|हिंदूंच्या]] [[ब्राह्मण (जात)|ब्राह्मण]] जातीतील ६ पोटजातींपैकी लोकसंख्येने सर्वात मोठी पोटजात आहे. मराठी ब्राह्मण जातीतील इतर ५ पोटजाती [[कऱ्हाडेकर्‍हाडे ब्राह्मण|कऱ्हाडेकर्‍हाडे]], [[चित्पावन कोकणस्थ ब्राह्मण|चित्पावन]], [[देवरुखे ब्राह्मण|देवरुखे ]], [http://en.wikipedia.org/wiki/Daivadnya_Brahmin दैवज्ञ ] व [[गौड सारस्वत ब्राह्मण|सारस्वत]] ह्या आहेत. देशस्थ ब्राह्मणांच्या [[देशस्थ ऋग्वेदी ब्राह्मण|ऋग्वेदी]] व [[देशस्थ यजुर्वेदी ब्राह्मण|यजुर्वेदी]] ह्या दोन शाखा आहेत. कुलकर्णी, देशपांडे, जोशी ही देशस्थांमधली प्रमुख आडनावे आहेत. यांशिवाय इतरदहा हजारांहून कितीतरी अधिक आडनावे देशस्थांत असतात. त्यांच्या या विशाल संख्येमुळे पंचांगांत त्यांच्या आडनावांची जंत्री दिलेली नसते. रुईकर पंचांगात एक छोटी जंत्री दिलेली आहे.

देशस्थ ब्राह्मण समाज हा प्रामुख्याने महाराष्ट्रात व कर्नाटकच्या उत्तर भागात आढळतात. यांची आडनावे अनेकदाकाहीवेळा त्यांच्या पूर्वजांच्या गावाच्या नावापासून तयार होतात. उदाहरणार्थ बीडकर आडनाव असलेल्या व्यक्तीचे मूळ गाव हे बीड असते. धारवाडकर आडनाव असलेल्या व्यक्तीचे धारवाड. कविवर्य कुसुमाग्रज हे मूळचे शिरवाड गावचे म्हणून त्यांचे आडनाव शिरवाडकर. त्याव्यतिरिक्त काही आडनावे त्यांच्या उद्योगव्यवसायामुळे ठरत असत. जसे कुलकर्णी हे आडनाव कुळांच्याकडून कर गोळा करण्याचे काम करणाऱ्याकरणार्‍या व्यक्तीचे तर जोशी हे आडनाव पंचांग पाहणाऱ्यापाहणार्‍या व्यक्तीचे. कधीकधी आडनाव हे शारीरिक व मानसिक गुणावरून असते. उदाहरणार्थ हिरवे म्हणजे हिरवा रंगासारखा तर बुद्धिसागर म्हणजे बुद्धीचा सागर किंवा सागरासम अफाट बुद्धी असलेला.

==देशस्थ ब्राह्मणांच्या संस्था==
* देशस्थ ऋग्वेदी ब्राह्मण संस्था, कसबा पेठ, पुणे आणि कांदिवली, कुर्ला, गोरेगाव, डोंबिवली, दादर, बोरीवली, मालाड, मुलुंड (सर्व मुंबई).