"नाटक" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
(चर्चा | योगदान)
(चर्चा | योगदान)
No edit summary
ओळ १:
नाटक म्हणजे जिवंत, मृत, पौराणिक, ऐतिहासिक किंवा काल्पनिक व्यक्ती किंवा प्राणी यांच्या भूमिका करणाऱ्याकरणार्‍या नटांनी रंगमंचावर सादर केलेली, बहुधा संवादात्मक, अभिनयमय, नृत्यमय किंवा काव्यमय कलाकृती. नाटकामध्ये शब्दसंहिता, कथानक, संवाद, पदे, वाद्यसंगीत, पार्श्वसंगीत, नृत्ये, संघर्ष, उत्कंठा, नेपथ्य, वेश-रंगभूषा, प्रकाशयोजना, अभिनय आणि कथानक असू शकते. पण यांतली एकही गोष्ट नाटकासाठी अपरिहार्य वा अनिवार्य नाही. सॅम्युअल बेकेट यांचे 'ब्रेथ' हे नाटक शब्दसंहिताविरहित आणि अभिनयविरहित आहे. नाटकाचा प्रयोगकाल काही सेकंदांपासून (उदा. ब्रेथ) बारा तासांपर्यंत(उदा. पीटर ब्रुक यांचे महाभारत) असू शकतो. ‘वाडा चिरेबंदी’सारखे नाटक सलग सादर न करता दोन दिवसही सादर होऊ शकते. नभोवाणीवरील श्रुतिका एकाहून अधिक दिवस चालू शकतात, तर दूरचित्रवाणीवर मालिका महिनोन्‌महिने चालतात.
 
==इतिहास==
ओळ १४६:
* शाहू मोडक स्मृती करंडक स्पर्धा, अहमदनगर
* कांकरिया करंडक बालनाट्य स्पर्धा, अहमदनगर
* श्रीरामपूरला महाराष्ट्र शुगर फॅक्टरीतर्फे चालणाऱ्याचालणार्‍या नाट्यस्पर्धा (आता बंद झाल्या असाव्यात).
* दैनिक [[लोकसत्ता]]तर्फे चालणार्‍या लोकांकिका नावाच्या एकांकिका स्पर्धा
* विनोद दोशी नाट्यस्पर्धा
 
== रंगभूषाकार==
नाटक रंगभूमीवर सादर करण्यासाठी त्यातील कलाकारांना सुयोग्य वेश चढवणे आणि त्यांच्या चेहऱ्याचीचेहर्‍याची रंगरंगोटी करणे हे रंगभूषाकारांचे काम असते. मराठी नाटय सृष्टीतले असे काही रंगभूषाकार --
 
नाटक रंगभूमीवर सादर करण्यासाठी त्यातील कलाकारांना सुयोग्य वेश चढवणे आणि त्यांच्या चेहऱ्याची रंगरंगोटी करणे हे रंगभूषाकारांचे काम असते. मराठी नाटय सृष्टीतले असे काही रंगभूषाकार --
 
* पंढरीनाथ जूकर
* कृष्णा बोरकर (जन्म : इ.स. १९३३)
 
==नाट्यगृहे==
 
नाटके आणि अन्य करमणुकीचे किंवा राजकीय व सामाजिक कार्यक्रम करण्यासाठी महाराष्ट्रात अनेक नाट्यगृहे आहेत.यांतील बरीच त्या त्या गावातील स्थानिक स्वराज्य संस्थांनी बांधलेली आहेत, आणि या सभागृहांचे व्यवस्थापन त्या संस्था पाहतात.
 
'''बृहन्महाराष्ट्रातील प्रमुख नाट्यगृहे :'''
* [[अण्णा भाऊ साठे]] नाट्यगृह, बिबवेवाडी, पुणे (आसनसंख्या ८५०)
 
* [[अण्णा भाऊ साठे]] खुले नाट्यगृह, बिबवेवाडी,राणीचा पुणेबाग (आसनसंख्याप्रांगण, भायखळा, ८५०)मुंबई
* [[आचार्य अत्रे]] नाट्य रंगमंदिर, कल्याण
* अण्णा भाऊ साठे खुले नाट्यगृह, राणीचा बाग प्रांगण, भायखळा, मुंबई
* [[प्र.के. अत्रे]] नाट्यगृह, संत तुकारामनगर, पिंपरी (पुणे); (आसनसंख्या ८००)
* आचार्य अत्रे नाट्य रंगमंदिर, कल्याण
* अनंतफंदी खुले नाट्यगृह, संगमनेर (अहमदनगर जिल्हा)
* अमर ग्यान ग्रोव्हर, (हाजीअली), मुंबई;(आसनसंख्या६५८)
* अल्फोन्सो, मुंब‍ई
* अंकुशराव लांडगे नाट्यगृह, भोसरी (पिंपरी-चिंचवड) (आसनसंख्या १०००)
* अंधेरी स्पोर्ट्‌स कॉम्प्लेक्स, मुंबई
* डॉ.अ.ना. भालेराव (साहित्य संघ), गिरगाव, मुंबई
Line १८७ ⟶ १८६:
* [[विष्णुपंत औंधकर|औंधकर]] नाट्यगृह, बार्शी (बहुधा बंद पडले असावे).
* कर्नाटक संघ (झवेरभाई पटेल सभागृह, पंडित विश्वेश्वरय्या स्मारक मंदिर), माहीम, मुंबई;(आसनसंख्या ७७४)
* कला ॲकॅडमीअॅकॅडमी, पणजी, गोवा
* कॉकटेल थिएटर, मुंबई
* कामगार क्रीडा केंद्र, परळ, मुंबई
Line २४१ ⟶ २४०:
* दीनानाथ सभागृह, पणजी (गोव्याच्या कला अकादमीतला एक रंगमंच)
* देवांग मेहता ऑडिटोरियम, सेनापती बापट रस्ता, पुणे
* [[पु.ल. देशपांडे]] नाट्यगृह, आकुर्डी (पुणे) (आसनक्षमता १००० - बांधकाम चालू)
* नगरपालिकेचे खुले नाट्यगृह, कोपरगाव (अहमदनगर जिल्हा)
* नवीनभाई ठक्कर हॉल, विले पार्ले (पूर्व), मुंबई
ओळ २६०:
* पाटोळे नाट्यगृह, खामगाव
* पुरंदरे नाट्यगृह, पंढरपूर
* [[पु.ल. देशपांडे]] सभागृह (पु.ल.देशपांडे कला अकादमी -रविंद्र नाट्य मंदिर),
* पिंपळे गुरव नाट्यगृह, पिंपरी-चिंचवड (बांधकाम चालू -आसनसंख्या ५१८))
* पृथ्वी थिएटर, जुहू चर्च रोड, मुंबई(आसनसंख्या २२०) (शिवाय एक खुला रंगमंच)
* पै ट्रियाट्रिस्ट हॉल, मडगाव, गोवा
Line ३२० ⟶ ३२१:
* रमणबाग, पुणे
* रवींद्र नाट्य मंदिर, प्रभादेवी, मुंबई;(आसनसंख्या ९११)
* रवींद्र नाट्यमंदिर मिनी थिएटर, (पु.ल.देशपांडे कला अकादमी), प्रभादेवी, मुंबई (आसनसंख्या १९९)
* रवींद्र भवन, मडगाव, गोवा
* रशियन सांस्कृतिक केंद्र, पेडर रोड, मुंबई
* राजीव गांधी कला मंदिर, फोंडा, गोवा
* रामकृष्ण मोरे प्रेक्षागृह, चिंचवड (पुणे) (आसनसंख्या १२००)
* राम गणेश गडकरी रंगायतन, ठाणे
* रावसाहेब गोगटे रंगमंदिर, बेळगाव
Line ३६१ ⟶ ३६२:
* सुदर्शन रंगमंच, पुणे (प्रायोगिक नाटकासाठी अहिल्यादेवी प्रशालेजवळ छोटे नाट्यगह)
* सुयोग सोसायटी, मुंबई
* सेन्ट ॲन्ड्‌र्‍यूजअॅन्ड्‌र्‍यूज कॉलेज सभागृह, वांद्रे (पश्चिम), मुंबई
* सोफिया भाभा हॉल, ब्रीच कॅन्डी, मुंबई; (आसनसंख्या ८१८)
* स्नेहसदन, पुणे
Line ५३३ ⟶ ५३४:
'''विविध संघटनांनी नाटकाच्या नावावर, कथानकावर किंवा कथानकाच्या काही भागांवर आक्षेप घेऊन बंद पाडलेली किंवा बंद पाडायचा प्रयत्‍न केलेली काही नाटके :'''
 
* ’आग्‍ऱ्याहून’आग्‍र्‍याहून सुटका’ आणि ’बेबंदशाही’ या नाटकांत शिवाजीला टाळ्या मिळत असल्याने नाटकांवर बंदी येण्याची शक्यता निर्माण झाली, म्हणून नाटकाचे लेखक औंधकर यांनी शिवाजीपेक्षा औरंगजेबाचे महत्त्व वाढवून प्रयोग पुढे चालू ठेवले.
* एक चावट संध्याकाळ (नाटक फक्त प्रौढांसाठी असल्याने स्त्रियांना आयोजकांनी मनाई केली)(बोरीवली नाट्यगृहाची बंदी)(मुंबई महापालिकेचीही बंदी)
* संगीत कीचकवध (लेखक कृष्णाजी प्रभाकर खाडिलकर). या नाटकावर ब्रिटिशांनी २७ जानेवारी १९१० रोजी बंदी घातली. (नाटकातील कीचक म्हणजे इंग्रज अधिकारी कर्झन या कल्पनेमुळे)
Line ५४२ ⟶ ५४३:
* पती माझे छत्रपती (संजय पवार). छत्रपती या शब्दाने शिवाजीची बदनामी होते म्हणून आरडाओरडा झाल्यावर, ह्या नाटकाचे आता ’पती माझे छत्रीपती‘ या नावाने प्रयोग होतात.
* बंधविमोचन (लेखक गोपाळ गोविंद सोमण) (ब्रिटिश सरकारच्या सचिवाच्या आज्ञेवरून मुंबई पोलीस आयुक्तांनी या नाटकावर अनौपचारिक बंदी घातली होती.)
* ’बेबंदशाही’ आणि ’आग्‍ऱ्याहून’आग्‍र्‍याहून सुटका’ या नाटकांत शिवाजीला टाळ्या मिळत असल्याने नाटकांवर बंदी येण्याची शक्यता निर्माण झाली, म्हणून नाटकाचे लेखक औंधकर यांनी शिवाजीपेक्षा औरंगजेबाचे महत्त्व वाढवून प्रयोग पुढे चालू ठेवले.
* संगीत भातुकलीचा खेळ (लेखक धोंडो रामचंद्र करमरकर ) या बालनाट्यावर तत्कालीन इंग्रज सरकारने बंदी घातली होती.
* मी नथुराम गोडसे बोलतोय (लेखक प्रदीप दळवी). नथुराम गोडसे यांचे उदात्तीकरण केल्याचा आरोप.
Line ५६१ ⟶ ५६२:
 
==मराठीतली काही बोल्ड नाटके==
* ॲग्रेसिव्हअॅग्रेसिव्ह (लेखक निनाद शरद शेट्ये)
* अवध्य (लेखक [[चिंतामणी त्र्यंबक खानोलकर|चि.त्र्यं. खानोलकर]])
* एक चावट संध्याकाळ (लेखक अशोक पाटोळे)
Line ६६५ ⟶ ६६६:
|संगीत मानापमान ||कृष्णाजी प्रभाकर खाडिलकर||******|| ॑॑॑॑॑
|-
|मिस्टर ॲन्डअॅन्ड मिसेस ||अस्लम परवेझ व निलेश रूपापारा||१११||२४-८-२०१४
|-
|मी जोतीराव फुले बोलतोय ||... ? ...||६८० (?)||२७-६-२०१२
"https://mr.wikipedia.org/wiki/नाटक" पासून हुडकले