"हिंदू देवांचे प्रकार" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

हिंदू धर्म हा अपौरुषेय आहे. म्हणजे त्याची स्थापना कोणत्याही माणसाने केलेली नाही. त्यामुळे तो साधनदोष (errors of instrument) आणि अभिज्ञान (cognition)यांपासून मुक्त आहे. त्यामुळे वेदग्रंथ व उपनिषदे, ब्रह्मसूत्रे आणि भगवद्गीता नसती तरी हिंदूधर्म राहिलाच असता. हिंदू देव हे शाश्वत, अविनाशी आणि अमर आहेत. हिंदू देव लढाया करीत असले तरी ते अन्यायाची बाजू घेत नाहीत. ते ग्रीक आणि रोमन देवांप्रमाणे एखाद्या माणसाचा द्वेष करीत नाहीत. ते आपापसात भांडत नाहीत, एकमेकांचा मत्सर करीत नाहीत. अनेक हिंदू देव ही निसर्गातील विविध शक्तींची आणि सृष्टीतील विविध बाबींची रूपे आहेत. या हिंदू देवांमध्ये अनेक जाती आहेत. त्यांची जातिनुसार उतरंडही आहे.

==देवांमधल्या प्रमुख जाती आणि त्यांतील देव==

* वैदिक देव आणि देवता : इंद्र, उषा, रुद्र, वायु, वरुण, मरुत, सूर्य, सोम, बृहस्पती, गायत्री, सावित्री, सरस्वती, विश्वकर्मा,

* पौराणिक देव : ब्रह्मदेव, शिव, विष्णू, दत्त, शनी, कार्तिकस्वामी,

* ऐतिहासिक देव : भवानी, मारुती,

* लोकसंस्कृतीतील देव : खंडोबा, बालाजी,

* ग्रामीण देव : म्हसोबा, शिंगरोबा, वेताळबाबा,

* अवतार : राम, श्रीकृष्ण, नृसिंह (नरसिंह),वामन, बुद्ध, परशुराम

* दुय्यम देव : नारद, तुंबरू, ऋद्धीकुबेर, सिद्धीचित्रगुप्त,

* अर्धदेवअर्द्धदेव : (यक्ष, किन्नर, गंधर्व, अप्सरा आणि विद्याधर वगैरे)

* देवस्वरूप प्राणी : ऐरावत, कासव, खंडोबाचा घोडा, गणपतीचा उंदीर, गरुड, दत्ताचीदत्ताचे गाय आणि दत्ताचे कुत्रे, नंदी,

* आदी मैलार (बीदरबिदर जिल्हा) (गुलबर्ग्याजवळ)

* मखारी म्हाळसाकांत, मंगसुळी (बेळगाव जिल्हा)

* शेगुडमल्हारी मार्तंड, रेवडी (अहमदनगरसातारा जिल्हा)

;खंडोबाची पत्नी यमाई (येमाई, यमाईदेवी) हिची स्थाने: