मेधा पाटकर

मेधा पाटकर (जन्म : १-डिसेंबर-इ.स. १९५४) या नर्मदा बचाव आंदोलनाच्या नेत्या आहेत.

मेधा पाटकर
जन्म	मेधा पाटकर १-डिसेंबर-इ.स. १९५४
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
नागरिकत्व	भारतीय
पेशा	सामाजिक कार्यकर्ती

प्रारंभिक आयुष्य

मुंबई येथे जन्मलेल्या मेधा पाटकर यांचे पालक सामाजिक व राजकीयदृष्ट्या जागरूक होते. त्यांच्या वडिलांनी भारतीय स्वातंत्र्यसंग्रामात सहभाग घेतला होता. आई स्वादर नावाच्या स्त्रियांच्या प्रश्नाला वाहिलेल्या संस्थेची कार्यकर्ती होती. त्यांच्या पालकांच्या विचारांचा मेधा पाटकर यांच्या जडणघडणीवर खोल परिणाम झाला.

पाटकर यांनी टाटा सामाजिक शास्त्र संस्थेतून एम.ए.ची पदवी मिळवली.(TISS). त्यानंतर सात वर्षे मुंबईतील विविध स्वयंसेवी संस्थांमधून काम केले. त्यांनी काही काळ टाटा सामाजिक शास्त्र संस्थेत शिक्षकाचे कामही केले.

नर्मदा बचाव आंदोलन

नर्मदा बचाव आंदोलन आणि जनआंदोलनांचा राष्ट्रीय समन्वय या चळवळीत संजय संगवई हे मेधा पाटकर यांचे निकटवर्ती सहकारी होते.

इतर कार्य/आंदोलने

• सिंगूर नंदीग्रामच्या सेझ प्रश्नावर (नॅनो प्रकल्प) पाटकर यांनी आंदोलन केले होते.
• राज ठाकरे यांनी पुकारलेल्या भय्याविरोधी आंदोलनाला त्यांनी विरोध नोंदवला होता.

मेधा पाटकर यांना मिळालेले पुरस्कार

• मातोश्री भीमाबाई आंबेडकर पुरस्कार
• राइट लाइव्हलिहुड ॲवॉर्ड, स्वीडन - १९९१. (पर्यायी नोबल पारितोषिक) ( नर्मदा बचाव आंदोलनासाठी बाबा आमटे यांच्या सोबत संयुक्तपणे )
• दीनानाथ मंगेशकर पुरस्कार
• महात्मा फुले पुरस्कार
• मानवी हक्क रक्षक पुरस्कार - ॲम्नेस्टी इंटरनॅशनल
• यवतमाळ जिल्ह्यातल्या वणी येथील जैताई देवस्थानतर्फे जैताई मातृगौरव पुरस्कार (२७-९-२०१७)

टीका

केवळ नर्मदा बचाव आंदोलन केले म्हणून त्यांच्यावर गुजराती समाजाविरुद्ध आकस असल्याचा वाह्यात आरोप केला जातो.

बाह्य दुवे

• सरदार सरोवर संकेतस्थळ
• Friends of the river Narmada संकेतस्थळ
• (now defunct) World Commission on Dams (WCD) Archived 2006-01-18 at the Wayback Machine.
• United Nations Development Programme Dams and Development Project, successor of WCD Archived 2009-01-22 at the Wayback Machine.
• Right Livelihood Award website
• मेधा पाटकर यांनी लिहिलेले लेख
• मेधा पाटकर से बातचीत Archived 2010-11-30 at the Wayback Machine.