महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक २००४
(महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक २००४ या पानावरून पुनर्निर्देशित)
२००४ महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुक ही १३ ऑक्टोबर २००४ रोजी आयोजित करण्यात आलेली निवडणूक होती. याद्वारे महाराष्ट्राची ११वी विधानसभा निवडण्यात आली. निवडणुकीपूर्वी राज्यात भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस व राष्ट्रवादी काँग्रेसचे लोकशाही आघाडी सरकार होते. मुख्य लढत प्रमुख आघाडी म्हणजे लोकशाही आघाडी आणि भारतीय जनता पार्टी - शिवसेना यांची युती ह्यांच्या मध्ये होती. इतर प्रमुख राजकीय पक्षांमध्ये बहुजन समाज पक्ष, समाजवादी पक्ष, राष्ट्रीय जनता दल, कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ इंडिया (मार्क्सवादी) आणि लोकजनशक्ती पक्ष ह्यांचा समावेश होता. ह्या निवडणुकीत आघाडी सरकारने चुरशीच्या लढतीत युतीचा पराभव करून आपली सत्ता कायम ठेवली. विलासराव देशमुख आघाडी सरकारचे मुख्यमंत्री बनले. ही मुख्यमंत्री म्हणून त्यांची दुसरी आणि अखेरची कारकीर्द ठरली.
 | |||||
| |||||
|
| |||||
| |||||
| महाराष्ट्र | |||||
| |||||
निवडणूक प्रक्रिया आकडेवारी
संपादनमहाराष्ट्र विधानसभेच्या २८८ सदस्यांना निवडण्यासाठी एकूण ६४,५०८ मतदान केंद्रावर ६६,००० इलेक्ट्रॉनिक मतदान यंत्रे वापरली गेली. एकूण २,६७८ उम्मेदवारांनी ही निवडणूक लढवली ज्यात १,०८३ अपक्ष आणि १५७ महिला उम्मेदवारांचा समावेश होता. एकूण ६,५९,६६,२९६ पात्र मतदारांपैकी ४,१८,२९,६४५ मतदारांनी आपला मतदानाचा हक्क बजावला, अशा रीतीने एकूण ६३.४१% मतदान झाले.[१]
निकाल
संपादननिवडणुकीचा निकाल १७ ऑक्टोबर २००४ रोजी घोषित करण्यात आला, ज्यात काँग्रेस आणि मित्र पक्षांनी मिळून बनवल्या आघाडीला म्हणजेच लोकशाही आघाडीला बहुमत मिळाले. भारतीय जनता पक्षाच्या निवडणुकीतील पराभवाची जबाबदारी घेत वेंकय्या नायडूंनी आपला राजीनामा दिला आणि त्यानंतर लालकृष्ण आडवाणी यांना पक्षाची कमान मिळाली.
निवडणुकीत भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसला सर्वाधिक २१.०६% मते मिळाली. त्यानंतर शिवसेना १९.९७%, राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष १८.७५% आणि भारतीय जनता पक्षाला १३.६७% मते मिळाली. २८८ सदस्यांच्या विधानसभेत लोकशाही आघाडीने एकत्रितपणे १४१ जागा जिंकल्या. ज्यात राष्ट्रवादी काँग्रेसने सर्वाधिक ७१, काँग्रेसने ६९ आणि रिपब्लिकन पार्टी ऑफ इंडिया (आठवले) एक जागा जिंकल्या. अशाप्रकारे आघाडीला साधारण बहुसंख्य पाठबळाच्या चार जागा कमी मिळाल्या. त्यांचे मुख्य प्रतिस्पर्धी शिवसेना-भारतीय जनता पार्टीच्या युतीने ११७ जागा जिंकल्या. त्यात शिवसेना ६२, भाजपा ५४ आणि स्वातंत्र्य भारत पक्षाने (एस टी बी पी) एक जागा जिंकल्या. निवडणुकीच्या निकालामुळे फेकले जाणारे आणखी एक मोठे आश्चर्य म्हणजे बहुजन समाज पार्टीने सर्वाधिक २७२ जागा लढवल्या पण त्यांना एकही जागा जिकता आली नाही.[२] निवडणुकीत १९ अपक्ष उम्मेदवार आणि १२ महिला उम्मेदवार विजयी झाले.[१]
निवडणूक कार्यक्रम
संपादन| क्र. | घटना | दिनांक |
|---|---|---|
| १ | कार्यक्रम जाहीर | २४ ऑगस्ट २००४ |
| २ | कार्यक्रमाची अधिकृत जाहिरात | १५ सप्टेंबर २००४ |
| ३ | उमेदवारी अर्ज दाखल करण्याचा शेवटचा दिवस | २२ सप्टेंबर २००४ |
| ४ | उमेदवारी अर्जांच्या तपासणीचा अंतिम दिवस | २३ सप्टेंबर २००४ |
| ५ | उमेदवारी मागे घेण्याचा शेवटचा दिवस | २५ सप्टेंबर २००४ |
| ६ | निवडणुकीची तारीख | १३ ऑक्टोबर २००४ |
| ७ | मतमोजणीची तारीख | १६ ऑक्टोबर २००४ |
मतदान
संपादनमाहिती
संपादन- एकूण मतदारसंघ: २८८
- उमेदवार: २६७८ (पैकी १५७ महिला)
- मतदारांची एकूण संख्या :
- पुरुष : ३,४३,७४,३६४
- महिला : ३,१५,९१,४२८
- एकूण : ६,५९,६५,७९२
- मतदान केंद्राची संख्या : ६४,५०८
- सर्वाधिक उमेदवार असणारे केंद्र :चिमुर - २२ उमेदवार
- सर्वांत कमी उमेदवार असलेले केंद्र : शिर्डी - २ उमेदवार
- सर्वाधिक मतदार असलेले केंद्र :
- सर्वांत कमी मतदार असलेले केंद्र :
- सर्वाधिक म्हणजे चार महिला उमेदवार असलेला-
- एकूण मतदान: ६३.४४%
पक्षनिहाय उमेदवार
संपादन| पक्षनिहाय उमेदवार | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| पक्ष | उमेदवार | पक्ष | उमेदवार | पक्ष | उमेदवार |
| काँग्रेस | १५७ | भाजप | १११ | बसपा | २७२ |
| राष्ट्रवादी | १२४ | भाकप | १५ | माकप | १६ |
| शिवसेना | १६३ | समाजवादी पार्टी | ९५ | अपक्ष व इतर | १,७२५ |
पक्षनिहाय विजेते
संपादन| पक्षनिहाय उमेदवार | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| पक्ष | उमेदवार | पक्ष | उमेदवार | ||
| काँग्रेस | ६९ | भाजप | ५४ | ||
| राष्ट्रवादी | ७१ | माकप | ३ | ||
| शिवसेना | ६२ | अपक्ष व इतर | २९ | ||
विभागानुसार
संपादनमराठवाडासंपादन
|
मुंबई शहर आणि उपनगरसंपादन
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ठाणे आणि कोकणसंपादन
|
पश्चिम महाराष्ट्रसंपादन
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
पक्षनिहाय मतदान
संपादन
| पक्ष | उमेदवारांची संख्या | निवडलेल्यांची संख्या | मतांची संख्या | % |
|---|---|---|---|---|
| भारतीय जनता पक्ष | १११ | ५४ | ५७१७२८७ | १३,६७% |
| बहुजन समाज पक्ष | २७२ | ० | १६७१४२९ | ४,००% |
| भारतीय समाजवादी पक्ष | १५ | ० | ५९२४२ | ०,१४% |
| भारतीय समाजवादी पक्ष (मार्क्सिस्ट) | १६ | ३ | २५९५६७ | ०,६२% |
| भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १५७ | ६९ | ८८१०३६३ | २१,०६% |
| राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष | १२४ | ७१ | ७८४१९६२ | १८,७५% |
| शिव सेना | १६३ | ६२ | ८३५१६५४ | १९,९७% |
| ऑल इंडिया फॉरवर्ड ब्लॉक | २ | ० | २७४७ | ०,०१% |
| जनता दल (Secular) | ३४ | ० | २४२७२० | ०,५८% |
| जनता दल (संघटित) | १७ | ० | १६८९१ | ०,०४% |
| भारतीय संघटना मुस्लिम लीग | २ | ० | ३४२ | ०,००% |
| राष्ट्रीय लोकदल | १२ | ० | ९५३८ | ०,०२% |
| समाजवादी पक्ष | ९५ | ० | ४७१४२५ | १,१३% |
| अखिल भारतीय हिंदुमहासभा | १८ | ० | १४९१४ | ०,०४% |
| अखिल भारतीय सेना | २० | १ | ६९९८६ | ०,१७% |
| अपना दल | १ | ० | १०५३ | ०,००% |
| ऑल इंडिया फॉरवर्ड ब्लॉक (सुभाषवादी) | १ | ० | १११३ | ०,००% |
| अखिल भारतीय क्रांतिकारी काँग्रेस | ३ | ० | १५२७ | ०,००% |
| आंबेडकरवादी रिपब्लिकन पक्ष | २१ | ० | १३२८२ | ०,०३% |
| भारिप बहुजन महासंघ | ८३ | १ | ५१६२२१ | १,२३% |
| भारतीय अल्पसंख्य सुरक्षा महासंघ | १ | ० | २२३ | ०,००% |
| बहुजन महासंघ पक्ष | ६ | ० | २०४७८ | ०,०५% |
| भारतीय राष्ट्रीय स्वदेशी काँग्रेस पक्ष | १ | ० | ७२१ | ०,००% |
| गोंदवना गणतंत्र पक्ष | ३० | ० | ५८२८८ | ०,१४% |
| हिंदू एकता आंदोलन पक्ष | १ | ० | २७३ | ०,००% |
| हिंदुस्थान जनता पक्ष | २ | ० | १८३२ | ०,००% |
| भारतीय न्याय पक्ष | ९ | ० | ७१५३ | ०,०२% |
| भारतीय मुस्लिम लीग संघटना (dissident group) | १ | ० | १११ | ०,००% |
| जनता पक्ष | २ | ० | १४९७ | ०,००% |
| जनसुराज्य शक्ती | १९ | ४ | ३६८१५६ | ०,८८% |
| क्रांतिकारी जयहिंद सेना | १४ | ० | १०६८३ | ०,०१% |
| लोक जनशक्ती पक्ष | ३३ | ० | ३०१८० | ०,०७% |
| लोकराज्य पक्ष | ९ | ० | १६७३८ | ०,०४% |
| महाराष्ट्र राजीव काँग्रेस | २ | ० | ५८६ | ०,००% |
| महाराष्ट्र सेक्युलर आघाडी | १ | ० | ४५७ | ०,००% |
| राष्ट्रीय लोकतांत्रिक पक्ष | १५ | ० | ९५०९ | ०,०२% |
| नागविदर्भ आंदोलन समिती | १ | ० | २९४९९ | ०,०७% |
| नेटिव्ह पीपल्स पक्ष | १ | ० | ३१५ | ०,००% |
| जन रिपब्लिकन पक्ष | ५५ | ० | ७३८०६ | ०,१८% |
| प्रबुद्ध रिपब्लिकन पक्ष | २१ | ० | १२५०१ | ०,०३% |
| भारतीय शेतकरी कामगार पक्ष | ४३ | २ | ५४९०१० | १,३१% |
| भारतीय रिपब्लिकन पक्ष | ४ | ० | ६२५३१ | ०,१५% |
| भारतीय रिपब्लिकन पक्ष (आठवले) | २० | १ | २०६१७५ | ०,४९% |
| भारतीय रिपब्लिकन पक्ष (लोकशाहीवादी) | १८ | ० | १२०९४ | ०,०३% |
| भारतीय रिपब्लिकन पक्ष (कांबळे) | २ | ० | ८६६ | ०,००% |
| राष्ट्रीय सामाजिक नायक पक्ष | ६ | ० | १००८७ | ०,०२% |
| राष्ट्रीय समाज पक्ष | ३८ | ० | १४४७५३ | ०,३५% |
| सचेत भारत पक्ष | १ | ० | ३७८ | ०,००% |
| समाजवादी जनता पक्ष(महाराष्ट्र) | ४ | ० | २५८६६ | ०,०६% |
| समाजवादी जनता पक्ष (राष्ट्रीय) | १ | ० | ४७३ | ०,००% |
| स्वतंत्र भारत पक्ष | ७ | १ | १७६०२२ | ०,४२% |
| शिवराज्य पक्ष | ३७ | ० | २८०७१ | ०,०७% |
| सवर्ण समाज पक्ष | १ | ० | २६२ | ०,००% |
| समाजवादी जन परिषद | १ | ० | ५४५ | ०,००% |
| विदर्भ जनता काँग्रेस | २ | ० | ७४१७ | ०,०२% |
| विदर्भ राज्य पक्ष | १० | ० | ६१५७ | ०,०१% |
| भारतीय वुमनिस्ट पक्ष | ९ | ० | ५२१५ | ०,०१% |
| अपक्ष | १०८३ | १९ | ५८७७४५४ | १४,०५% |
| एकूण: | २६७८ | २८८ | ४१८२९६४५ |
- ^ a b "MAHARASHTRA STATE ASSEMBLY ELECTIONS 2004" (PDF). ६ एप्रिल २०१८ रोजी पाहिले.
- ^ "Congress-NCP retains Maharashtra". १७ ऑक्टोबर २००४. ६ एप्रिल २०१८ रोजी पाहिले.