पंचतीर्थ
पंचतीर्थ ही भारत सरकार व महाराष्ट्र सरकार द्वारा घोषित केलेली बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जीवनाशी निगडित पाच स्थळे आहेत. भारत सरकार व महाराष्ट्र सरकार ही पंचतीर्थे विकसित करित आहे. महाराष्ट्र सरकारने व भारत सरकारने निर्देशित केलेल्या पंचतीर्थांमध्ये तीन समान स्थळे दोन्हीत समाविष्ट आहेत तर दोन-दोन भिन्न स्थळे आहेत.[१]
महाराष्ट्र सरकार
संपादनमहाराष्ट्र सरकारद्वारे निर्देशित पंचतीर्थ
- भीम जन्मभूमी — डॉ. आंबेडकर नगर (महू)
- डॉ. आंबेडकर राष्ट्रीय स्मारक — दिल्ली
- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्मारक — आंबडवे
- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर स्मारक/ समतेचा पुतळा — मुंबई
- डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर स्मारक — लंडन
भारत सरकार
संपादनभारत सरकारद्वारे निर्देशित पंचतीर्थ
- भीम जन्मभूमी (जन्मस्थळ) — डॉ. आंबेडकर नगर/महू, मध्यप्रदेश
- डॉ. आंबेडकर राष्ट्रीय स्मारक (परिनिर्वाण भूमी) — दिल्ली
- दीक्षाभूमी (धर्मांतर स्थळ) — नागपूर, महाराष्ट्र
- चैत्यभूमी (समाधी स्थळ) - मुंबई, महाराष्ट्र
- डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर स्मारक (शिक्षण भूमी) — लंडन
महू
संपादन
दिल्ली
संपादन
आंबडवे
संपादनमुंबई
संपादन
लंडन
संपादन
दीक्षाभूमी
संपादन
चैत्यभूमी
संपादन
हे सुद्धा पहा
संपादन- डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जीवनाशी संबंधित इतर स्थळे
- संकल्प भूमी, वडोदरा, गुजरात
- क्रांतिभूमी - चवदार तळे, महाड
- मुक्तिभूमी - येवला, नाशिक जिल्हा
- दीक्षाभूमी - नागपूर
- दीक्षाभूमी, चंद्रपूर