तमिळनाडू शासन

 

तमिळनाडू शासन

तमिळनाडूचे राज्यचिन्ह
भारताचा ध्वज
स्थापना	१९६९
देश	भारतीय गणराज्य
संकेतस्थळ	www.tn.gov.in
स्थान	फोर्ट सेंट जॉर्ज, चेन्नई
विधिमंडळ
विधिमंडळ	तमिळनाडू विधिमंडळ
सभागृह	तमिळनाडू विधानसभा

तमिळनाडू शासन (तमिळ : தமிழ்நாடு அரசு, IPA : [t̪əmɪɻnɑːɖʉ əɾəsʉ]) ही भारताच्या तमिळनाडू राज्याच्या कारभारासाठी जबाबदार असलेली प्रशासकीय संस्था आहे. चेन्नई शहर या राज्याची राजधानी आहे आणि येथे राज्य कार्यकारिणी, विधिमंडळ आणि न्यायपालिका प्रमुख असतात.

भारतीय राज्यघटनेनुसार, विधितः कार्यकारी अधिकार राज्यपालांकडे आहे, पण या अधिकाराचा वापर केवळ मुख्यमंत्री, आणि मंत्रिमंडळाद्वारे किंवा त्यांच्या सल्ल्यानुसारच केला जातो. तमिळनाडू विधानसभेच्या निवडणुकांनंतर, राज्याचे राज्यपाल सहसा बहुमत असलेल्या पक्षाला (किंवा युतीला) सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात. राज्यपाल मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतो, ज्यांच्या मंत्री परिषदेकडे एकत्रितपणे विधानसभेची जबाबदारी असते.

नवीन विधानसभा निवडण्यासाठी दर पाच वर्षांनी विधानसभेच्या निवडणुका घेतल्या जातात, जोपर्यंत सरकारवर अविश्वासाचा ठराव यशस्वी होत नाही किंवा विधानसभेत स्नॅप निवडणुकीसाठी दोन तृतीयांश मतदान होत नाही, अशा परिस्थितीत निवडणूक लवकर होऊ शकते. तमिळनाडूची विधानसभा १९८६ पर्यंत द्विसदनीय होती, यानंतर या सभेत एकसदनी कायदेमंडळ झाले. न्यायपालिका शाखेचे नेतृत्व उच्च न्यायालयाचे (मद्रास उच्च न्यायालय) मुख्य न्यायाधीश करतात.

कार्यकारी

प्रशासकीय अधिकारी

शीर्षक	नाव
राज्यपाल	रवींद्र नारायण रवी
मुख्यमंत्री	एम.के. स्टॅलिन
सरन्यायाधीश	केआर श्रीराम

राज्यपाल हे राज्याचे विधितः संविधानिक प्रमुख आहेत तर मुख्यमंत्री वास्तविक मुख्य कार्यकारी आहेत. राज्यपालाची नियुक्ती भारताचे राष्ट्रपती करतात. तमिळनाडू विधानसभेच्या निवडणुकांनंतर, राज्याचे राज्यपाल सहसा बहुमत असलेल्या पक्षाला (किंवा युती) सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात. राज्यपाल मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतो, ज्यांच्या मंत्री परिषदेकडे एकत्रितपणे विधानसभेची जबाबदारी असते. विधानसभेचा विश्वास असल्यास मुख्यमंत्र्यांचा कार्यकाळ हा पाच वर्षांचा असतो आणि त्याला मुदतीची मर्यादा नसते. चेन्नई ही राज्याची राजधानी आहे आणि येथे राज्य कार्यकारिणी, विधिमंडळ आणि न्यायपालिका प्रमुख असतात.

विधिमंडळ

तमिळनाडू विधानसभेत लोकशाही पद्धतीने निवडून आलेल्या २३४ सदस्यांचा समावेश आहे. विधानसभेची सध्याची जागा चेन्नईमधील फोर्ट सेंट जॉर्ज येथे आहे. सार्वत्रिक प्रौढ मताधिकाराच्या आधारावर विधानसभेची पहिली निवडणूक जानेवारी १९५२ साली झाली. तामिळनाडू विधान परिषद १९८६ पर्यंत द्विसदनीय होती, आणि तमिळनाडू विधान परिषद रद्द झाल्यानंतर येथे एकसदनी विधानमंडळ झाले. कायदेमंडळाने मंजूर केलेल्या कोणत्याही विधेयकाला कायदा होण्यापूर्वी राज्यपालांची संमती आवश्यक असते.

न्यायव्यवस्था

मद्रास उच्च न्यायालय २६ जून १८६२ मध्ये स्थापित झाले आणि या राज्यातील सर्व नागरी आणि गुन्हेगारी न्यायालयांवर नियंत्रण असलेली राज्याची सर्वोच्च न्यायिक प्राधिकरण आहे. या उच्च न्यायालयाचे नेतृत्व मुख्य न्यायाधीश करतात. कलपती राजेंद्रन श्रीराम हे तामिळनाडूचे सद्य मुख्य न्यायाधीश आहेत. हे न्यायालय चेन्नईमध्ये स्थित आहे आणि २००४ पासून मदुराई येथे खंडपीठ एक आहे.

प्रशासकीय विभाग

तमिळनाडूमधील जिल्हे

२०११ च्या जनगणनेनुसार, तमिळनाडू हे ७.२१ कोटी लोकसंख्येसह भारतातील सातवे सर्वाधिक लोकसंख्या असलेले राज्य आहे. हे राज्य १,३०,०५८ चौरस किमी क्षेत्र व्यापते आणि क्षेत्रफळानुसार भारताचे दहावे मोठे राज्य आहे. हे राज्य ३८ जिल्ह्यांमध्ये विभागले गेले आहे, त्यातील प्रत्येक जिल्ह्याचे प्रशासित जिल्हाधिकाऱ्याद्वारे केले जाते, जो तमिळनाडू सरकारने जिल्ह्यासाठी नियुक्त केलेला भारतीय प्रशासकीय सेवेचा अधिकारी असतो. महसूल प्रशासनासाठी, महसूल विभागीय अधिकारी द्वारे प्रशासित ८७ महसूल विभागांमध्ये जिल्ह्यांचे उपविभाजन केले जाते ज्यात तहसीलदारांद्वारे प्रशासित ३१० तालुक्यांचा समावेश असतो. तालुके १,३४९ महसुली गटांमध्ये विभागले गेले आहेत ज्याला फिरका म्हणतात ज्यात १७,६८० महसुली गावांचा समावेश आहे.

२०२४ मध्ये, स्थानिक प्रशासनामध्ये १५ महानगरपालिका, १२१ नगरपालिका आणि ५२८ नगर पंचायती आणि ३८५ पंचायत संघ आणि १२,६१८ ग्रामपंचायतींचा समावेश आहे, ज्या ग्राम प्रशासकीय अधिकारी (VAO) द्वारे प्रशासित आहेत. १६८८ मध्ये स्थापन झालेली चेन्नई महानगरपालिका ही जगातील दुसरी सर्वात जुनी आणि तमिळमधील सर्वात जुनी महानगर पालिका आहे. नवीन प्रशासकीय एकक म्हणून नगर पंचायती स्थापन करणारे तामिळनाडू हे पहिले राज्य होते.

विभाग

राज्य सरकारचा कारभार विविध सचिवालय विभागांमार्फत चालतो. प्रत्येक विभागात सरकारचा एक सचिव असतो, जो विभागाचा अधिकृत प्रमुख असतो आणि मुख्य सचिव सचिवालय आणि कर्मचाऱ्यांवर नियंत्रण ठेवतो. विभागांमध्ये आणखी उपविभाग आहेत जे विविध उपक्रम आणि मंडळे नियंत्रित करू शकतात. राज्यात असे ४३ विभाग आहेत.

बोधचिन्ह

राज्य चिन्हाची रचना १९४९ मध्ये करण्यात आली होती आणि त्यात अशोकच्या सिंहाची राजधानी आहे, दोन्ही बाजूला भारतीय ध्वजाच्या आणि पार्श्वभूमीवत हिंदू मंदिराच्या गोपुरमची प्रतिमा आहे. चिन्हाच्या च्या काठाच्या भोवती तमिळ भाषेतील दोन शिलालेख आहेत. शीर्षस्थानी तामिळ भाषेत தமிழ் நாடு அரசு ('तमिळनाडू शासन') लिहिलेले आहे. तळाशी भारतीय राष्ट्रचिन्हातील "सत्यमेव जयते" या वाक्यावरून प्रेरणा घेत तामिळ भाषेत வாய்மையே வெல்லும் ('सत्याचाच विजय होतो') असे लिहिलेले आहे.

तमिळनाडूची चिन्हे

प्रकार	प्रतीक	प्रतिमा
राज्य प्राणी	निलगिरी ताहर (निलगिरित्रगस हायलोक्रियस)
राज्य पक्षी	पाचू कवडा (चॅल्कोफॅप्स इंडिका)
राज्य फुलपाखरू	तमिळ येओमन (सिरोक्रोआ थाईस)
राज्य फूल	ग्लोरी लिली (ग्लोरिओसा सुपरबा)
राज्य फळ	फणस (आर्टोकार्पस हेटरोफिलस)
राज्य झाड	पाल्मायरा पाम (बोरासस फ्लेबेलिफर)

बाह्य दुवे

• अधिकृत संकेतस्थळ