जनकपूर
जनकपूर तथा जनकपूरधाम नेपाळमधील एक शहर आहे. साधू-सन्यासी, विद्वान आणि भाटांच्या आख्यायिकावरून असे लक्षात येते की जनकपूरची स्थापना 18 व्या शतकाच्या सुरुवातीस झाली. जनकपूर हे तीर्थक्षेत्र म्हणून सर्वात पूर्वीचे वर्णन 1805पर्यंत आहे. प्राचीन शहराच्या अस्तित्वाचे पूर्वीचे पुरावे सापडलेले नाहीत.
जनकपूर
जनकपुरधाम | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Capital metropolitan city | ||||||
| जनकपूरधाम | ||||||
Clockwise from top Janaki Mandir, Vivah Mandap, Ganga Sagar and an Inarwa-Kurtha service train in Janakpur | ||||||
|
Motto(s): City of religious and cultural significance | ||||||
| लुआ(Lua) त्रुटी विभाग:Location_map मध्ये 502 ओळीत: Unable to find the specified location map definition. Neither "Module:Location map/data/Nepal Province2" nor "Template:Location map Nepal Province2" exists. | ||||||
| गुणक: 26°43′43″N 85°55′30″E / 26.72861°N 85.92500°E | ||||||
| देश | नेपाळ | |||||
| जिल्हा | धनुषा जिल्हा | |||||
| सरकार | ||||||
| • नगराध्यक्ष | श्री लाल किशोर सहा (राष्ट्रीय जनता पार्टी नेपाळ ) | |||||
| • उपनगराध्यक्ष | श्रीमती रीता कुमारी मिश्रा (राष्ट्रीय जनता पार्टी नेपाळ) | |||||
| क्षेत्रफळ | ||||||
| • एकूण | १००.२० km२ (३८.६९ sq mi) | |||||
| Elevation | ७४ m (२४३ ft) | |||||
| लोकसंख्या (2015) | ||||||
| • एकूण | १,७३,९२४ | |||||
| • लोकसंख्येची घनता | १,७००/km२ (४,५००/sq mi) | |||||
| Demonyms | मैथिल, जनकपुरी | |||||
| भाषा | ||||||
| • अधिकृत | मैथिली भाषा | |||||
| पिन कोड |
४५६०० | |||||
| क्षेत्र कोड | 041 | |||||
| संकेतस्थळ | http://janakpurmun.gov.np | |||||
राजा जनकांचा वाडा प्राचीन जनकपुरात आहे असे मानले जाते कारण ते विदेहा राज्याची राजधानी होती. रामायणानुसार, त्याला नालीमध्ये एक बालिका सापडली, तिचे नाव सीता आणि त्याने स्वतःची मुलगी म्हणून वाढवली. जेव्हा ती मोठी झाली, तेव्हा त्याने स्वयंवरात तिला हजारो वर्षांपूर्वी जनकपूरजवळ ठेवलेले शिव धनुष उचलण्यास सक्षम असलेल्या व्यक्तीबरोबर लग्न करण्याची अट ठेवली . बऱ्याच राजपुत्रांनी प्रयत्न केले पण फक्त अयोध्याचा राजपुत्र रामच धनुष्य उचलू शकले. एका जुन्या गाण्यानुसार, हा धनुष्य जनकपूरच्या ईशान्य दिशेस आढळला होता.
१९५० च्या दशकापर्यंत जनकपूर हा ग्रामीण भागातील शेतकरी, कारागीर, पुजारी आणि लेखनिक जे भूमीवर नियंत्रण ठेवणाऱ्या मठांसाठी काम करणारे होते. भारतातील स्वातंत्र्य कायद्यानंतर जनकपूरचा विस्तार व्यावसायिक केंद्रात झाला आणि १९६० च्या दशकात धनुसा जिल्ह्याची राजधानी बनली. [१]
राम आणि सीता हिंदू धर्मातील प्रमुख व्यक्ती असल्यामुळे जनकपूर हे हिंदूंचे एक महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र आहे. इ.स.पू.च्या पहिल्या सहस्र ग्रंथानुसार, शतपथ ब्राह्मण, मैथिल राजा विदेही मथवा याने पुजारी गोतामा राहुगनाच्या नेतृत्वात सद्निरी ( गंडकी नदी ) पार केली आणि जनकपूर येथे राजधानी म्हणून विदेही साम्राज्याची स्थापना केली. गौतमा राहुगाना याने ऋग्वेदच्या अनेक ऋचा लिहिल्या, या घटनांची तारीख ऋग्वेदिक काळ आहे.
- ^ Burghart, R. (1988.) Cultural knowledge of hygiene and sanitation as a basis for health development in Nepal. Contributions to Nepalese Studies 15 (2): 185–211.