गतिज ऊर्जा
गतिमान वस्तूमध्ये असलेली ऊर्जा. उदा० प्रकाश, ध्वनी, फिरणारी पृथ्वी, इत्यादींमधील ऊर्जा.भौतिकशास्त्रामध्ये एखाद्या वस्तूची गतीशील उर्जा ही त्याच्या गतीमुळे उर्जा असते.गतीशील उर्जा अशी व्याख्या दिली जाते की दिलेल्या वस्तुमानाच्या शरीरास गती देण्यासाठी आवश्यक कार्य.प्रवेग दरम्यान ही उर्जा मिळवून,जोपर्यंत वेग वाढत नाही तोपर्यंत शरीर ही गतीशील उर्जा कायम ठेवते.शरीराच्या सध्याच्या वेगापासून विश्रांतीच्या अवस्थेपर्यंत घसरत असताना शरीराद्वारे समान कार्य केले जाते.
व्याख्या
संपादनजेव्हा एखादी वस्तू/व्यक्ती गतीमध्ये असते त्यावेळेस त्या वस्तूमुळे निर्माण होणारी ऊर्जा म्हणजे गतिज ऊर्जा. उदाहरणार्थ, जेव्हा एखादी वस्तू स्थिर असते तेव्हा त्या वस्तूची उर्जा ही गतीमध्ये असेलेल्या वस्तू पेक्षा वेगळी असते.
जेव्हा वस्तू गतिमान अवस्थेत येते तेव्हा त्या वस्तूची एकूण उर्जा बदलते, जी त्याच्या गती, वजन इत्यादींवर अवलंबून असते यांस गतिज ऊर्जा असे म्हणतात .
गतीमुळे निर्माण होणाऱ्या उर्जेस गतिज ऊर्जा असे म्हणतात. एखाद्या वस्तूला त्याच्या स्थायी अवस्थेतून गतीमध्ये आणण्यासाठी लागणारी ऊर्जा ही त्या वास्तूच्या गतिज उर्जे समान असते. जेव्हा एखादी वस्तू गतिमान अवस्थेत येते त्यावेळेस त्या वस्तूस गतिज ऊर्जा प्राप्त होते आणि ही ऊर्जा वस्तूचा वेग बदलेपर्यंत सामान असते, जेव्हा वस्तूचा वेग कमी होतो आणि ती स्थायी अवस्थेत येते तेव्हा वस्तूवर लावलेले बल हे बलामुळे निर्माण झालेली गती समान असते.
जेव्हा एखादी अवजड वस्तू गतिमान अवस्थेत असते ,तेव्हा त्याची गतिज ऊर्जा ही खालीलप्रमाणे काढता येते :
E = ½ * m * v^ २
येथे m = वस्तूचे वजन(भार)आणि v = वेग(गती) आहे.
उर्जा ही एक स्केलर मात्रा आहे, म्हणजे ती दिशा आणि परिमाण यावर अवलंबून नाही. जेव्हा भाराचे मूल्य दुप्पट होते, तेव्हा उर्जेचे मूल्य देखील दुप्पट होते, परंतु जेव्हा वेगचे मूल्य दुप्पट होते तेव्हा उर्जेचे मूल्य एक चतुर्थांश (¼) होते.
गतिज ऊर्जेची सर्वात महत्त्वाची संपत्ती म्हणजे कार्य करण्याची क्षमता. गतीच्या दिशेने जेव्हा वस्तूवर शक्ती वापरली जाते. कार्य आणि ऊर्जा एकमेकांशी संबंधित आहेत आणि त्यांचे मूल्य नियंत्रित केले जाऊ शकते.
गतीची उर्जा E = ½ * m * v^2 म्हणून व्यक्त केली जाते त्याचप्रमाणे कार्यशक्ती (F ) आणि अंतर (d )च्या आधारावर व्यक्त केले जाते:
W = F * d