अवटु ग्रंथी
अवटु ग्रंथि अथवा थायरॉईड सर्वात मोठी अंतःस्रावी ग्रंथी असून तिचा आकार एका फुलपाखरासारखा असतो आणि ती मानेच्या खालच्या भागात थायरॉईड कार्टिलेजच्या खाली स्थित असते. ग्रंथी थायरॉक्सिन(टी४), ट्रायोडोथायरोनाईन(टी३) व कॅल्सिटोनिन ही संप्रेरके निर्माण करते. थायरॉक्सिन व ट्रायोडोथायरोनाईन हे आपल्या शरीराच्या वाढ चयापचयसाठी महत्त्वाचे असतात. या ग्रंथीचे कार्य पीयूष ग्रंथिद्वारे विनियमित केले जाते. एक अवटु ग्रंथी अवटु ग्रंथी, किंवा फक्त अवटु ही गर्भातील अंतःस्रावी ग्रंथी आहे,त्यात इथॅमसने जोडलेली दोन लॉब असतात.अवटु ग्रंथी थायरॉईड संप्रेरकांना गुप्त करते, जे प्रामुख्याने चयापचय दर आणि प्रथिनांचे संश्लेषण प्रभावित करतात.हार्मोन्समध्ये विकासाच्या इतर अनेक प्रभाव देखील असतात.अवटु ग्रंथी(थायरॉईड) अनेक रोगांमुळे प्रभावित होऊ शकते. हायपरथायरॉईडीझम तेव्हा होते जेव्हा ग्रंथी जास्त प्रमाणात थायरॉईड संप्रेरक उत्पन्न करते,सर्वात सामान्य कारण Graves 'रोग आहे,जगभरात, आयोडीनची कमतरता ही सर्वात सामान्य कारण आहे. थायरॉईड संप्रेरक हे विकासासाठी महत्त्वाचे आहेत, आणि आयोडीनच्या कमतरतेपेक्षा दुय्यम हाइपोथायरॉईडीझम टाळता येण्याजोगे बौद्धिक अक्षमतेचा प्रमुख कारण आहे.आयोडीन-पुरेशी प्रदेशात हायपोथायरॉईडीझमचा सर्वात सामान्य कारण हाशिमोटो थायरॉइडिसिस आहे, तसेच ऑटोम्युमिन डिसऑर्डर देखील आहे. याव्यतिरिक्त, थायरॉईड ग्रंथी देखील अनेक प्रकारच्या नोड्यूल आणि कर्करोग विकसित करू शकते.
आयोडीनच्या कमतरतेमुळे या ग्रंथीस गलगंड हा रोग होऊ शकतो.