"लडाख" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

लडाख (हिंदीत लद्दाख) हा भारताचा प्रशासितकेंद्रशासित प्रदेशप्रांत आहे. हा [[भारतीय उपखंड|भारतीय उपखंडा]]<nowiki/>तीलभारताच्या उत्तर भागात आणिअसून [[काश्‍मीर|काश्मीरकाश्मीरच्या]]<nowiki/>च्या मोठ्या भागाचा एक भागहिस्सा आहे. हा 1947सन पासून१९४७पासून भारत,[[पाकिस्तान]] आणि [[चीन]] यांच्यातयांच्यातील वादाचा विषय बनलाबनलेला आहे. [4] [5] लडाखच्या पूर्वेस [[तिबेट]], दक्षिणेस [[लाहौल आणि स्पितिस्पिती जिल्हा|लाहौल व स्पीती]] विभाग, पश्चिमेस [[काश्‍मीर|काश्मीर]], [[जम्मू]] व [[बलुचिस्तान, पाकिस्तान|बलुचिस्तान]] हे प्रदेश आणि, उत्तरेस काराकोरम खिंडी आणि पश्चिमेस चीनच्या झिनजियांगच्या नैऋत्यलानैर्ऋत्येला याची सीमा आहे. हेलडाख हा [[काराकोरम पर्वतरांग|काराकोरमकाराकोरममधील]]<nowiki/>मधील [[सियाचीन हिमनदी|सियाचीन ग्लेशियरग्लेशियरपासून]]<nowiki/>पासून दक्षिणेस मुख्य ग्रेट हिमालयापर्यंत पसरलेलेपसरलेला आहे.[6] [7]ऑगस्ट 2019 मध्ये, [[भारतीय संसद|भारतीय संसदेसंसदेच्या]]<nowiki/>ने एककायद्यानुसार कायदालडाख केलाहा ज्याद्वारे 31३१ ऑक्टोबर 2019२०१९ रोजी लडाख [[केंद्रशासित प्रदेश]] होईलझाला.. [8]

पूर्वीएकेकाळी लडाखला अतिशय महत्त्वपूर्णआंतरराष्ट्रीय व्यापार मार्गांच्या हमरस्त्यावरहमरस्त्यावरच्या जागेचे अतिशय महत्त्वाचे स्थान प्राप्त झाले होते. [9] परंतु चिनी अधिका-यांनीअधिकाऱ्यांनी 1960१९६०च्या च्यादशकात दशकातलडाखची तिबेट आणिव [[मध्य आशिया]]<nowiki/>सह यांच्यामधली सीमा बंद केल्यामुळे पर्यटन वगळता आंतरराष्ट्रीय व्यापार कमी झाला.1974 पासून१९७४पासून, [[भारत सरकार]]<nowiki/>ने [[लडाख|लडाखमधील पर्यटनापर्यटन वृद्धीस]]<nowiki/>स यशस्वीरित्यायशस्वीरीत्या प्रोत्साहित केले आहे. जम्मू-काश्मीर हा रणनीतिकदृष्ट्यारणनीतिदृष्ट्या महत्त्वाचा भाग असलेला जम्मू-काश्मीरचा लडाख हा भाग असल्याने या भागात भारतीय लष्कराची मजबूत उपस्थिती आहे. ऐतिहासिकदृष्ट्या, त्यामध्ये [[बाल्टीस्तानबाल्टिस्तान]] (बाल्टीयुल) खोरे (सध्या [[पाकिस्तान|पाकिस्तानापाकिस्तानात]]<nowiki/>त), संपूर्ण [[सिंधू खोर्‍याचीखोऱ्याची संस्कृती|सिंधू खोरे]], दक्षिण दिशेला दुर्गम झांस्कर, लाहौल आणि स्पीती, पूर्वेकडील रुडोक प्रदेश आणि गुगे, नगारी यांचा बराचसा भाग आहे. ईशान्य (कुण लुन पर्वत पर्यंतपर्वतापर्यंत विस्तारित), आणि लडाख रेंजमधील 'खारडोंग ला 'च्या उत्तरेस नुब्रा व्हॅली. अक्साई चीन हा चीन आणि भारत यांच्यातील विवादित सीमा क्षेत्रांपैकी एक आहे. [10]विवादित प्रदेशाच्या काही भागावर होतान काउंटीचा भाग म्हणून हे चीनद्वारेचीनची प्रशासितसत्ता केले जातेआहे. पण, भारताने हा विवादित प्रदेश जम्मू-काश्मीर राज्याच्या लडाख प्रदेशाचा एक भाग म्हणूनही भारताने दावा केलास्वीकारला आहे. 1962सन मध्ये१९६२मध्ये, चीन आणि भारतानेभारताचे अक्साई चीन आणि अरुणाचल प्रदेश यावरुनयांच्या मालकीबद्दल युद्ध ज़ालेझाले होते.पण मात्र,1993१९९३ आणि 1996 मध्येव१९९६मध्ये दोन्ही देशांनी वास्तविक नियंत्रण रेषाचा सन्मान करण्यासाठी करार केले आहेत.[11]

लेह हे लडाखमधील सर्वात मोठे शहर लेहआहे. हेहीच लडाखची राजधानी आहे. त्यानंतर कारगिलकारगील आहे. [12] या प्रदेशातील मुख्य धार्मिक गट म्हणजे मुस्लिम (मुख्यत: शिया) (46४६%), तिबेटतिबेटी बौद्ध (40४०%), हिंदू (१२%) आणि शीख (२%). [13] [14] लडाख हा भारतातील विखुरलेल्या प्रदेशांपैकी एक आहे आणि तिची संस्कृती आणि इतिहास तिबेटशी संबंधित आहे. हेहा दूरदूरच्या पर्वतीय सौंदर्यसौंदर्यासाठी आणि संस्कृतीसाठी प्रसिद्ध आहे.

'''1 व्युत्पत्तिशास्त्र (????)'''

'''2.3 जम्मू आणि काश्मीरचेकाश्मीरची रियासत        '''

'''2.4 भारतीय जम्मू आणि काश्मीर राज्य'''

'''  2.5 केंद्रशासित प्रदेशप्रदेशाची स्थिती'''

'''8 लोकसंख्याशास्त्रलोकसंख्या    '''

'''9.5 पारंपारिकपारंपरिक औषधऔषधे    '''

'''14.2 स्त्रोतस्रोत    '''

' ला-ड्वाॅग' (लडाख) या नावाचा तिबेटी अर्थ "उंच ठिकाणची जमीन" असा आहे. हेहा भारताशी सिल्क रोडने जोडलेजोडलेला आहे. लडाखच्या हे बर्‍याचबऱ्याच तिबेटी जिल्ह्यांमध्ये त्याचे तसे उच्चारण होते. आहेहे आणिबहुधा पर्शियन शब्दांचे रूपांतर आहे. [15]

'''<br />2 इतिहास :-'''

'''2.1 प्राचीन इतिहास'''<nowiki> :- लडाखच्या बर्‍याचबऱ्याच भागात सापडलेल्या खडकावरील कोरीव कामांवरून असे दिसून येते की, या प्रदेशात निओलिथिक काळापासून वस्ती आहे. [16] लडाखच्या प्रारंभीच्या रहिवाशांमध्ये मिश्रित इंडो-आर्य लोकसंख्या होती. [17] यामध्ये हेरोडोटस, [बी] नेकर्स, मेगास्थनीस, प्लिनी द एल्डर, [सी] टॉलेमी, [डी] आणि भौगोलिक संबंधी उल्लेख आढळतात पुराणांच्या याचा उल्लेख आहे. [18] पहिल्या शतकाच्या आसपास, लडाख हा कुषाण साम्राज्याचा एक भाग होता. दुसऱ्या शतकात काश्मीरपासून पश्चिम लद्दाखमध्ये बौद्ध धर्म पसरला. जेव्हा पूर्व लद्दाख आणि पश्चिम तिबेट अजूनही बौद्ध धर्माचा अभ्यास करीत होते. सातव्या शतकातील बौद्ध प्रवासी झुआनझांग यांनी आपल्या खात्यात या क्षेत्राचे वर्णन केले आहे. [ई] तिबेटी सभ्यतेचे लेखक रॉल्फ अल्फ्रेड स्टीन यांच्या म्हणण्यानुसार झांगझुंग परिसर ऐतिहासिकदृष्ट्या तिबेटचा भाग नव्हता आणि तिबेटींसाठी परदेशी प्रदेश होता. स्टीनच्या मते, [19]</nowiki>

भौगोलिकदृष्ट्या नेपाळ आणि काश्मीर व लडाख या दोन्ही मार्गांनी हा देश नक्कीच भारतासाठी खुला होता. कैलास हे भारतीयांसाठी एक पवित्र स्थान आहे, जे तीर्थक्षेत्र साठी प्रशिध्द आहे. परंतु शंगशंगशांगशुंग अजूनही(झांगझुंग) तिबेटपासून स्वतंत्र होता. झांगझुंगने उत्तर, पूर्व आणि पश्चिमेपर्यंत किती विस्तार केला आहे हे रहस्य आहे ... आमच्याकडे आधीपासून असे म्हणायचे आहे की हिंदूंच्या काईल पवित्र पर्वताला ग्रहण करणार्‍याकरणाऱ्या शांगशुंगला कदाचित एकदा हिंदू धर्मातून मोठ्या प्रमाणात कर्ज घेतले असावे. ही परिस्थिती बर्‍याचबऱ्याच दिवसांपासूनदिवसांपर्यंत टिकली असेल. वस्तुतः 950,इसवी सन च्या९५०च्या सुमारास काबूलच्या हिंदू राजाकडे काश्मिरी प्रकारातील (तीन मस्तक असलेल्या) विष्णूची मूर्ती होती,. ज्याचात्याच्या त्यानेम्णण्यानुसार दावाही केला होता कीमूर्ती त्याला भोटाभोटाने (तिब्बती)तिबेटी राजाने) परतदिली दिले होतेहोती.

17इसवी व्यासनाच्या १७व्या शतकात, लिहिलेल्या लडाखच्या इतिहासाच्या संकलनातइतिहासाला 'ला लाव्हेगस रॉयल रॅब्स' म्हटले गेले, म्हणजेच लडाखच्या राजांचा रॉयल इतिवृत्त, ही सीमा पारंपारिक आणि सुप्रसिद्ध आहे. क्रॉनिकलचा पहिला भाग 1610-1640 या वर्षांत लिहिला गेला होता. तर दुसरा अर्धा भाग 1926मध्ये . ए. एच. फ्रान्सके यांनी या पुस्तकाचे इंग्रजीत भाषांतर केले आहे आणि 1926 मध्ये कोलकाता येथे प्रसिद्ध केले होते. ज्याला भारतीय तिबेटच्या पुरातन वास्तूचा शीर्षक देण्यात आला होता. खंड २ मध्ये, लडाखी क्रॉनिकलमध्ये राजा स्कायड-लिडे-एनगीमा-गोन यांनी त्याच्या तीन मुलांमध्ये असलेल्या राज्यातील विभाजनाचे वर्णन केले आहे आणि त्यानंतर या इतिवृत्तात त्या मुलाने किती क्षेत्राच्या सुरक्षिततेचे वर्णन केले आहे. पुढील पुस्तकाच्या 94 पृष्ठ वर आहे: