"टिपऱ्या" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
ओळ १:
एक क्रीडासाधन. लाकडाच्या बारा ते चौदा लांबीच्या काठ्या कातून गोल करतात व लांबी दोन्ही टोके निमुळती करतात; त्यांना टिपऱ्या म्हणतात. त्या रंगवून त्यांच्या टोकांना गोंडेही बांधतात. फेर धरून करताना टिपऱ्याचा तालासाठी उपयोग होतो.
==इतिहास==
टिपऱ्याचा खेळ हा एक प्राचीन खेळ आहे. श्री कृष्ण गोकुळात गोपींबरोबर टिपऱ्या खेळल्याची वर्णने आहेत. महाराष्ट्रातल्या कित्येक कृष्णाच्या टिपरी खेळावर अभंग किंवा पोवाडे आहेत. उदा०
खेळसी टिपऱ्या घाईरे | वाचे हरीनाम गाई रे |<BR/>
टिपरीस टिपरी चुंकू जाता बाई |<BR/>
पडसी यमाच्या घाई रे ||१||<BR/><BR/>
सहा चार अठरा गड्यांचा मेळा रे |<BR/>
एका खेळादोन्ही गुंतला | यमाजी घालील डोळा रे |<BR/>
वाया खेळ खेळतोसी बाळा रे | सावध होईपाहे डोळा रे |<BR/>
एका जनार्दनी शरण जाता |<BR/>
चूकशील कळी काळा रे ||३||<BR/><BR/>
या खेळात दहा – बारा माणसे फेर धरून नाचतात व नाचताना आपल्या डाव्या – उजव्या बाजूच्या नर्तकांच्या टिपरीवर आळीपाळीने आपल्या टिपरीचा आघात करतात. काही ठिकाणी खेळाच्या आरंभी दोन-दोन नर्तक एकमेकांकडे तोंड करून उभे राहतात व परस्परांच्या टिपरीवर आघात करून नाचू लागतात. या नाचाच्या अनेक भिन्न गती असून , त्या करताना भिन्न गीते म्हणतात. त्यातील काही गीते अशी –<BR/>
१) एक टिपरी घे दुसरीस मार गे,तिसरी घेऊन चौथीला |<BR/>
पाचवी घेऊन साहवी फिर गे,सातवी बदल ||<BR/>
२) राधाकृष्ण गे कुंजविहारी, मुरलीधर गोवर्धनधारी |<BR/>
३) हरीस खेळता आनंद चित्ता हरिगुण गाता,<BR/>
अघटित रे | धावता धरणी न पुरे ||<BR/><BR/>
या नृत्याला झांजा व ढोलके यांची साथ असते. कित्येकदा टिपऱ्यांच्या नाचाबरोबर नर्तक गोफही विणतात. टिपऱ्यांच्याहा खेळ रासक्रीडेतलाच एक प्रकार आहे.
| |||