"विष्णुबुवा जोग" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विष्णु नरसिंह जोग (जन्म : पुणे, १४ सप्टेंबर १८६७,; मृत्यू : ५ फेब्रुवारी १९२०) हे महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायाचे कार्य पद्धतशीरपणे पुढे नेण्याचे प्रयत्नप्रयत्‍न करणारे संतपुरुषसत्पुरुष होते. विष्णुबुवा जोग म्हणून हे सर्वपरिचित आहेत. ते आळंदीतील वारकरी शिक्षणसंस्थेचे संस्थापक, कीर्तनकार, प्रवचनकार आणि लेखक होते. विष्णुपंत जोग हे अत्यंत निरिच्छ होतेआणिहोते आणि [[लोकमान्य टिळक]] यांचे स्नेही व चहाते होते. ते स्वदेशी वस्तू वापरीत आणि [[लोकमान्य टिळक|टिळकांना]] यथाशक्ती मदत करीत.

विष्णुबुवांचा जन्म पुण्यात झाला. त्यांच्या आईचे नाव सरस्वती होते. त्यांना तीन मोठे भाऊ होते. त्यांतील एक पांडोबा महाराज हा मल्ल होता. विष्णुबुवांनाही लहानपणापासून मल्लविद्येचा नाद होता. पांडोबांप्रमाणे तेही अविवाहित राहिले. विष्णुबुवा पुण्यातील नगरकर तालमीचे वस्ताद होते.

जोगमहाराजांच्या पूर्वी वारकरी कीर्तनाची धाटणी अत्यंत सरळ, साधी होती. जोगबुवांनी तिला पंडिती पद्धतीच्या पूर्वपक्ष-उत्तरपक्षाची जोड दिली, त्यामुळे नवशिक्षित तरुण मंडळी वारकरी संप्रदायाकडे आकर्षित झाली. प्राचार्य शं.वा तथा सोनोपंत तथा [[मामासाहेब दांडेकर]] हे अशा तरुणांपैकी एक. कीर्तनाच्या अभ्यासासाठी जोगमहाराजांनी आळंदीला[[आळंदी]]ला, वारकरी महाविद्यालयाची स्थापना केली.

[[फेब्रुवारी ५]] [[इ.स. १९२०|१९२०]] रोजी विष्णुबुवा जोगांचे निधन झाले. त्यावेळी केसरीत [[लोकमान्य टिळक|टिळकांनी]] लिहिलेला मृत्युलेख छापून आला होता.

* [[तुकाराम|तुकारामाच्या]] अभंगांचा अर्थ लावून साथसार्थ गाथा तयार करण्याचे काम पहिल्यांदा जोगमहाराजांनी केले. इ.स. १९०१ साली त्र्यंबक हरि आवटे यांनी प्रकाशित केलेली हीच ती तुकारामाची आद्य सार्थ गाथा. या गाथेचा गुजराथीतही अनुवाद झाला.

* निळोबा महराजांचामहाराजांचा व [[ज्ञानेश्वर]] महाराजांचा वर्गीकृत गाथा ( १९०७)

* सार्थ हरिपाठ आणि [[चांगदेव]] पासष्टी (?)

सोनोपंत (मामासाहेब) दांडेकरांनी ’वैकुंठवासी जोगमहाराज चरित्र’ या नावाचे विष्णुबुवांचे चरित्र लिहिले आहे. त्या पुस्तकात जोगबुवांची काही कीर्तने संक्षिप्तरूपातसंक्षिप्‍त रूपात समाविष्ट केली आहेत. दांडेकर, [[बंकटस्वामी]], [[मारुतीबुवा गुरव]], [[लक्ष्मणबुवा इगतपुरीकर]] आदी जोगमहारांच्या शिष्यांनी प्रकाशित केलेल्या कीर्तनांचे ग्रंथ हे जोगमहाराजांच्याच प्रकाशित आणि अप्रकाशित कीर्तनांचे विस्तार आहेत. आजही महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यांतलेकानाकोपर्‍यांतले कीर्तनकार विष्णु नरसिंह जोग यांच्या विचारांचाच प्रचार करताना दिसतात.