"रक्त" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

▲पृष्ठवंशी प्राण्यामध्ये हीमोग्लोबिन मुळे रक्तास तांबडा रंग येतो. हीमोग्लोबिनच्या एका रेणूमध्ये चार हीम रेणूभाग असतात. हीम भागाच्या इतर रेणूबरोबर झालेल्या क्रियेनंतर रक्तास नेमका रंग येतो.ज्या सजीवामध्ये हीमोग्लोबिन हा [[प्राणवायू]] वाहक घटक आहे तेथे धमनीतील आणि केशिकेतील ऑक्सिजनित रक्ताचा रंग लालभडक होतो. विनॉक्सिजनित रक्ताचा रंग काळसर लाल असतो. शिरेमधील रक्ताचा रंग काळ्सर किंवा निळसर लाल दिसतो. रक्तदान करताना किंवा शिरेमधून रक्त सिरिंजमध्ये काढलेल्या रक्ताचा रंग काळसर लाल असतो. कार्बनमोनॉक्साइड बरोबर हीमोग्लोबिनचा संपर्क आल्यास रक्त चेरीच्या फळासारख्या रंगाचे होते. कार्बन मोनॉक्साइड बरोबर हीमोग्लोबिनचा रंग बदलण्याचे कारण म्हणजे हीमोग्लोबिनचे कार्बॉक्सिहीमोग्लोबिन carboxyhemoglobin बरोबर होणारे दृढ बंधन. असे हीमोग्लोबिन प्राणवायूचे वहन करू शकत नाही. सायनाइड बरोबर संपर्क आल्यास शिरेमधील रक्ताचा रंग अधिक तांबडा होतो. सायनाइड संपर्कात आलेले रक्त सुद्धा प्राणवायूचे वहन करू शकत नाही. प्रत्यक्षात हीमोग्लोबिन असलेले रक्त कधीही निळे नसते. काहीं आजारात हीम भागाच्या संयोगाने त्वचेखालील वाहिन्या निळ्या भासतात. हीम चे ऑक्सिडीकरण झाल्यास मेथॅहीमोग्लोबिन तयार होते. ते तपकिरी रंगाचे दिसते. मेथॅहीमोग्लोबिन प्राणवायू वहन करू शकत नाही. काहीं सल्फोहीमोग्लोबिनेमिया सारख्या असामान्य आजारात धमन्यामधील रक्ताचे अर्धवट ऑक्सिडीकरण होते. असे रक्त अधिक तांबडे वा निळसर दिसते. (cyanosis).

▲शिरेमधील रक्त निळसर दिसण्याची अनेक कारणे आहेत. त्याचा शिरेमधील रक्ताचा काहीं संबंध नाही. त्वचेमधून प्रकाश बाहेर पडताना होणाऱ्या विचरणामुळे वाहिन्या निळसर दिसतात.

▲* जिवाणूजन्य आजार – रक्ताच्या जिवाणूजन्य आजारास सेप्सिस –पूति असे म्हणतात. विषाणूजन्य आजारास व्हायरेमिया म्हणतात. मलेरिया आणि ट्रिपॅनोसोमा हे दोन आदिजीव रक्तातील परजीवी आहेत.