"ताम्हण" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added
मूळ स्रोतातून हे चित्र काढले गेल्यामुळे मराठी विकिपीडियावरुनही ते काढण्यात येत आहे.
(चर्चा | योगदान)
No edit summary
ओळ २:
{{बदल}}
 
[[चित्|thumb|left|200px|[[महाराष्ट्र]] राज्यफुल '''ताम्हण''']][[चित्र:LagerstroemiaFreginaLagerstroemia reginae.jpg|thumb|right|200px|ताम्हण वृक्षाची फुले]]
'''ताम्हण''' (किंवा '''तामण''', '''जारूळ''' '''बोंद्रा''' / '''बुंद्रा''' या नावांनीही परिचित) (शास्त्रीय नाव : Lagerstroemia speciosa किंवा Lagerstroemia reginae) हा सपुष्पमेंदीच्या कुळातील मध्यम आकाराचा हा वृक्ष आहे. आशिया, आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया या खंडांतील जंगलांच्या सर्व प्रकारांत आढळतो. पश्चिम महाराष्ट्रातील पानगळीच्या जंगलात, कोकणात नदीनाल्याच्या काठाने व विदर्भातही सर्वत्र दिसतो. चांगली उंच वाढणारी झाडे फणसाडच्या व रत्‍नागिरीच्या जंगलात दिसतात. मुंबईत अनेक ठिकाणी ही झाडे दिसतात. हा फुले देणारा वृक्ष आहे. याचे फूल [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्राचे]] राज्यपुष्प आहे. ताम्हणाचेतामणाचे फूल लालसर-जांभळ्या रंगामुळे ओळखले जाते. मूळचे [[भारतीय उपखंड|उपखंडातील]] असणारे हे फूल आपल्या लावण्यगुणांमुळे आता युरोप-अमेरिकेतही पोचले आहे {{संदर्भ हवा}}. भरपूर पाणी मिळणाऱ्या ठिकाणी ताम्हणाचेतामणाचे वृक्ष वाढतात. कोकणात या वृक्षाला 'मोठा बोंडारा' असे म्हणतात.
 
कोकणात सर्वत्र नदी-नाल्यांच्या काठांवर, बंगाल, आसाम, म्यानमार, दक्षिण भारत, अंदमान निकोबार आणि श्रीलंकेतील जंगलांमध्येही ते आढळतात. सर्वसाधारणपणे हा वृक्ष मध्यम आकाराचा, गोलसर, डेरेदार, पर्णसंभाराने शोभिवंत दिसतो.
== नावे ==
अन्य भाषांतील याची नावे पुढीलप्रमाणे आहेत.
हिंदी - जरूल, अर्जुन
बंगाली - जारूल, अजहार
लेटीन - लेरस्ट्रीमिया फ्लासरेजिनी
 
लहान झाडालाही फुले येतात. तामण हा रस्त्याच्या कडेने सावलीसाठी लावण्यास उत्तम वृक्ष आहे.
== परिसर ==
 
कोकणात सर्वत्र नदी-नाल्यांच्या काठांवर, बंगाल, आसाम, म्यानमार, दक्षिण भारत, अंदमान निकोबार आणि श्रीलंकेतील जंगलांमध्येही ते आढळतात. सर्वसाधारणपणे हा वृक्ष मध्यम आकाराचा, गोलसर, डेरेदार, पर्णसंभाराने शोभिवंत दिसतो
==झाडाचे शास्त्रीय नाव==
लॅगस्ट्रोमिया (Lagerstroemia) हे नाव स्वीडिश बॉटॅनिस्ट मॅगलॅगस्टोम यांच्या सन्मानार्थ दिले गेले आहे. रेजिनी (raginae) म्हणजे राणीचा. स्पेसिओसा (speciosa) म्हणजे अतिशय सुंदर.
 
== झाडाची अन्य नावे ==
मराठी - मोठा बोंडारा<br />
इंग्रजी - क्वीन्स क्रेप, प्राइड ऑफ इंडिया, जायंट क्रेप <br />
हिंदी - जरूल, अर्जुन<br />
बंगाली - जारूल, अजहार<br />
लॅटिन - लॅगस्ट्रोमिया रेजिनी/फ्लॉस रेजिनी
 
==रोपणी==
बियांपासून सहज रोपे तयार करता येतात. झाडाची वाढ लवकर आणि जोमाने होते.
 
== बहरण्याचा हंगाम ==
पानगळीचा वृक्ष असल्याने पानगळ फेब्रुवारी, मार्च महिन्यात होते. एप्रिलपासून नवीन पालवी फुटायला सुरुवात होते, त्यानंतर फुलोरा येतो कधी कधी तर पालवी व फुलोरा एकदमच येतो. फुले नाजूक मुलायम असतात. खालून वर टोकाकडे उमलत जातात. फुलोरा फांद्याच्या टोकाला येतो. एक फुल ५-७ सेमी आकाराचे. झालरीसारख्या पाकळ्या असणारे असते. पाकळ्यांचा रंग जांभळा, लव्हेंडर असतो. गुलाबी किंवा फिकट गुलाबी रंगाची फुले असणारे तामण वृक्षही आढळून येतात. फूल दिसायला सुंदर असल्यामुळे त्याला महाराष्ट्राचे राज्यपुष्प हा मान मिळाला असावा. फुलांचा बहर उन्हाळ्यात सुरू होतो. दोन, तीन महिने टिकतो. जर झाडाला व्यवस्थित पाणी मिळाले तर फुलांचा बहर वर्षातून दोनदा येऊ शकतो. एप्रिल ते जून महिन्याच्या रखरखत्या ऊन्हातही हे फूल सर्वांचे लक्ष वेधून घेते.
फेब्रुवारी-मार्च महिन्यात झाडाला बहर येऊन एप्रिल ते जून महिन्याच्या रखरखत्या ऊन्हातही हे फुल सर्वांचे लक्ष वेधून घेते.
 
== फुलाचे वैशिष्ट्य ==
Line २४ ⟶ ३२:
 
== उपयोग ==
याचेझाडाचे लाकूड उंच, मजबूत, टिकाऊ आणि, चमकदार, लालसरलाल रंगाचे असतेअसून सागाला पर्याय म्हणून वापरले जाते. हेलाकडावर लाकूडउत्तम उपयोगाच्याप्रकारे आणिकोरीवकाम टिकाऊपणाच्याकरता बाबतीतयेते. सागवानाशीसमुद्राच्या स्पर्धाखार्‍या करणारेपाण्याचा असतेलाकडावर परिणाम होत नाही. ते लवकर कुजतदेखील नाही त्यामुळे बंदरामध्ये खांब रोवण्यासाठी व बोटीसाठी वापरतात. त्याचा वापर इमारती, पूल आणि विहिरीचे बांधकाम, जहाजबांधणी, रेल्वे वॅगन; तसेच विविध प्रकारच्या वस्तू बनविण्यासाठी होतो. झाडाचे साल औषधी असते. ताप आल्यास याच्या सालीचा काढा दिला जातो.
 
[[वर्ग:महाराष्ट्राची राज्यप्रतीके]]
"https://mr.wikipedia.org/wiki/ताम्हण" पासून हुडकले