"गुरुचरित्र" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

'''श्रीगुरुचरित्रश्री गुरुचरित्र''' हा मुख्यतः [[दत्तात्रेय|श्रीदत्तात्रेयाचे]] अवतार मानले जाणारे [[श्रीनृसिंहसरस्वती]] यांच्यायांच्याबद्दलचा बद्दलचा चरित्र ग्रंथचरित्रग्रंथ आहे गुरूचरित्राचीगुरुचरित्राची मूळ संस्कृत रचना त्यांचे शिष्य सिद्ध यांची असावी असा संशोधक[[रा.चिं. ढेरे]] यांचा कयास आहे. मूळ संस्कृत ग्रंथ आता उपलब्ध नाही. सध्या उपलब्ध श्रीगुरूचरित्राचीअसलेल्या गुरुचरित्राची मराठी भाषेतील रचनाकाव्यरचना [[सरस्वती गंगाधर]] यांनी इ. सन १५३५ मध्ये केली असावी. त्यावेळी आणिती रचना करण्यास मूळ संस्कृत ग्रंथाचा आधार उपलब्ध असण्याची शक्यता असू शकते असा संशोधक ढेरे यांचा कयास आहे.

[[सरस्वती गंगाधर]] हे [[श्रीनृसिंहसरस्वती|श्रीनृसिंहसरस्वतींचे]] एक शिष्य सायंदेव यांच्या पाचव्या पिढीतील होते. नृसिंहसरस्वतींच्या सात प्रमुख शिष्यांमध्ये सायंदेव यांचा समावेश होतो. सायंदेव -> नागनाथ ->देवराव -> गंगाधर -> सरस्वती गंगाधर अशी वंशावळ श्रीगुरुचरित्रगुरुचरित्र देते. सरस्वती गंगाधरांना चरित्र लिहिण्याचा आदेश स्वतः श्रीनृसिंहसरस्वतींनीच दिला अशी माहिती श्रीगुरुचरित्रात दिली असून परंपरेनेही तशी श्रद्धा दत्त संप्रदायात आहे. पुढे या मराठी पद्यरूपात असलेल्या श्रीगुरुचरित्राचे एकोणीसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात श्री वासुदेवानंद सरस्वती उर्फ टेंबेस्वामी यांनी संस्कृतमध्ये जवळजवळ समश्लोकी भाषांतर केले. हे संस्कृत गुरुचरित्र बहुशः अनुष्टुभ छंदात रचले आहे. गुरुचरित्रास दत्तसंप्रदायाचा उपासना ग्रंथ मानतात.

मूळ गुरुचरित्र ५१ अध्यायांचे होते. आणि अवतरणिका हा अध्याय नंतर जोडला गेला असे काही अभ्यासकांचे मत आहे. गुरुभक्ती आणि गुरुप्रसाद हे या ग्रंथाचे प्रमुख विषय आहेत. सरस्वती गंगाधर यांची मातृभाषा कानडी होती. त्यामुळे कानडी भाषेतील काही लकबी त्यात आढळतात. गुरुचरित्राचे विशेष म्हणजे वेदांतवेदान्त आणि क्रियाशून्य भक्तीला येथे स्थान नाही. नृसिंह सरस्वती या व्यक्तीपेक्षा गुरुगुरू या पदाला आणि गुरु-शिष्य या नात्याला गुरुचरित्रात महत्वमहत्त्व दिलेले आढळते.