विकिपीडिया:मासिक सदर/ऑक्टोबर २००९

मुखपृष्ठ सदर लेख
स्पेन
स्पेन

स्पेन (स्पॅनिश:(España)एस्पान्या) (IPA|es'paɲa), अधिकृत नाव स्पेनचे राजतंत्र (स्पॅनिश:Reino de España रेइनो दे एस्पान्या) हा दक्षिण युरोप मधील एक देश आहे. स्पॅनिश घटनेत स्पेनच्या अधिकृत नावासंबंधी कोणताही स्पष्ट उल्लेख नाही. स्पेनसंदर्भात बोलताना साधारणत: एस्पान्या (España), स्पेन (Spain), स्पॅनिश राज्य (Estado español, एस्तादो एस्पान्योल), स्पॅनिश राष्ट्र (Nación española, नेसियॉन एसपान्योला) असा उल्लेख केला जातो. इ.स. १९८४ मध्ये स्पेनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने "आंतरराष्ट्रीय करारांमध्ये स्पेनचा स्पेन किंवा स्पेनचे प्रजातंत्र यांपैकी कोणताही उल्लेख अधिकृत समजला जाईल" अशी घोषणा केली. स्पेनच्या अखत्यारित भूमध्य समुद्रातील बालेआरिक व कॅनेरी बेटे आणि अटलांटिक समुद्रातील काही बेटे तसेच उत्तर आफ्रिकेतील काही भूभाग आहे. स्पेनच्या उत्तरेस बिस्के, दक्षिणेस व पूर्वेस भूमध्य समुद्र आणि पश्चिमेस अटलांटिक महासागर असून ह्या देशाच्या सीमा पश्चिमेस पोर्तुगाल, पूर्वेस फ्रान्सआंदोरा आणि दक्षिणेस मोरोक्कोजिब्राल्टर यांना लागून आहेत. फ्रान्सनंतर स्पेन हा पश्चिम युरोपमधला दुसरा मोठा व इबेरियन द्वीपकल्पातील तीन देशांपैकी सर्वात मोठा देश आहे.

स्पेनमध्ये अध्यक्षीय लोकशाही असून हा देश युरोपीय महासंघाचा १९८६ पासून सभासद आहे. हा देश आर्थिकदृष्ट्या विकसित असून स्पॅनिश अर्थव्यवस्था जगात आठव्या आणि युरोपीय महासंघात पाचव्या क्रमांकावर आहे.

क्षेत्रफळाच्या हिशोबात स्पेन हा जगात ५१व्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा देश आहे. ५,०४,७८२ किमी² क्षेत्रफळाचा हा देश आकारमानाने तुर्कमेनिस्तानाइतका असून अमेरिकेतील कॅलिफोर्निया राज्यापेक्षा मोठा आहे. इबेरियन द्वीपकल्पाचा ८४% भाग स्पेनने व्यापलेला आहे.

तांत्रिकदृष्ट्या स्पेन लोकशाही देश असला तरी वस्तुतः तो संवैधानिक राजेशाही प्रकारात मोडतो. राजेपद वंशपरंपरागत असून सत्ता द्विगृही संसदेच्या (कोर्तेस जनरालेस) हातात आहे. राष्ट्राध्यक्ष सर्वसत्ताधिकारी असून त्याला मंत्रीमंडळ कारभारात मदत करते. संसदीय निवडणुकांनतर राजा राष्ट्राध्यक्षपदासाठी संसदसदस्यांच्या संमतीने त्यातील एका सदस्याची निवड करतो.

संसदेचे कनिष्ठ गृह, जेथे कायदे केले जातात, ३५० सदस्यांचे काँग्रेसो दि लॉस दिप्युतादोस आहे. हे गृह भारताच्या लोकसभेसारखे आहे व त्यातील सदस्यांची निवड थेट गुप्त मतदानाने देशातील प्रजा करते. वरिष्ठ गृह (राज्यसभासमान) २५९ सदस्यांचे सेनादो असून त्यातील २०८ सदस्यांची निवड थेट होते तर ५१ इतर सदस्यांची नेमणूक प्रत्येक राज्यातील विधानसभा करते. दोन्ही गृहांची मुदत चार वर्षे असते.

पुढे वाचा...