मराठी विकिपीडिया

लोकशाही निर्देशांक

लोकशाही निर्देशांक (Democracy Index) हा जगातील देशांमधील लोकशाहीचे मूल्यमापन करण्यासाठी वापरला जातो. ह्यामध्ये जगातील १६७ देशांना ० ते १० दरम्यान गूण दिले जातात. ० ते ३ गूण मिळालेले देश हुकुमशाही, ४ ते ६ गूणांचे देश मिश्र राजवटी, ६ ते ८ गूण मिळालेले देश दोषपूर्ण लोकशाही तर ८ ते १० गूण मिळालेल्या देशांमध्ये संपूर्ण लोकशाही आहे असे मानले जाते. ह्यासाठी प्रत्येक देशांसाठी ४ वर्गातील एकूण २५ विविध सूचक वापरले जातात.

२०१४ लोकशाही निर्देशांक नकाशा.
जास्त बळकट लोकशाही असलेले देश गडद हिरव्या रंगाने दर्शवले आहेत.

  पुरेशी माहिती उपलब्ध नाही

२००६ साली लोकशाही निर्देशांक सर्वप्रथम बनवला गेला व प्रत्येक २ वर्षांनी त्यामध्ये बदल केले जात आहेत.

सूचक संपादन

लोकशाही निर्देशांकाचा आकडा ठरवण्यासाठी साधारण ४ प्रश्नगट वापरले जातात.

  1. देशातील राष्ट्रीय निवडणुका स्वायत्तपणे व न्यायोचित होतात का.
  2. देशामधील मतदारांची सुरक्षा
  3. विदेशी महासत्तांचा राष्ट्रीय सरकारवर अंमल आहे का.
  4. धोरणे लागू करण्याचे अधिकार सरकारी कर्मचाऱ्यांना (civil servants) आहेत का.

लोकशाही निर्देशांकामधील राजवटींचे प्रकार[१] संपादन

राजवट प्रकार गूण देशांची संख्या देशांची टक्केवारी जगातील लोकसंख्येची टक्केवारी
संपूर्ण लोकशाह्या 8.0 to 10 24 14.4 12.5
दोषपूर्ण लोकशाह्या 6.0 to 7.9 52 31.1 35.5
मिश्र राजवटी 4.0 to 5.9 39 23.4 14.4
हुकुमशाही राजवटी   0 to 3.9 52 31.1 37.6

प्रदेशानुसार लोकशाही निर्देशांक संपादन

क्रम प्रदेश देश 2006 2008 2010 2011 2012 2013[२] 2014
1 उत्तर अमेरिका 2 8.64 8.64 8.63 8.59 8.59 8.59 8.59
2 पश्चिम युरोप 21 8.60 8.61 8.45 8.40 8.44 8.41 8.41
3 लॅटिन अमेरिका व कॅरिबियन 24 6.37 6.43 6.37 6.35 6.36 6.38 6.36
4 आशिया व ऑस्ट्रेलेशिया 28 5.44 5.58 5.53 5.51 5.56 5.61 5.70
5 मध्य व पूर्व युरोप 28 5.76 5.67 5.55 5.50 5.51 5.53 5.58
6 सहाराच्या दक्षिणेकडील आफ्रिका 44 4.24 4.28 4.23 4.32 4.33 4.36 4.34
7 मध्य पूर्व व उत्तर आफ्रिका 20 3.54 3.48 3.52 3.62 3.73 3.68 3.65
  जग 167 5.52 5.55 5.46 5.49 5.52 5.53 5.55

संपूर्ण यादी संपादन

संपूर्ण यादी इकॉनॉमिस्ट मासिकाच्या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.[३]

क्रम देश गूण प्रकार
1   नॉर्वे 9.93 संपूर्ण लोकशाही
2   स्वीडन 9.73 संपूर्ण लोकशाही
3   आइसलँड 9.58 संपूर्ण लोकशाही
4   न्यूझीलंड 9.26 संपूर्ण लोकशाही
5   डेन्मार्क 9.11 संपूर्ण लोकशाही
6   स्वित्झर्लंड 9.09 संपूर्ण लोकशाही
7   कॅनडा 9.08 संपूर्ण लोकशाही
8   फिनलंड 9.03 संपूर्ण लोकशाही
9   ऑस्ट्रेलिया 9.01 संपूर्ण लोकशाही
10   नेदरलँड्स 8.92 संपूर्ण लोकशाही
11   लक्झेंबर्ग 8.88 संपूर्ण लोकशाही
12   आयर्लंड 8.72 संपूर्ण लोकशाही
13   जर्मनी 8.64 संपूर्ण लोकशाही
14   ऑस्ट्रिया 8.54 संपूर्ण लोकशाही
15   माल्टा 8.39 संपूर्ण लोकशाही
16   युनायटेड किंग्डम 8.31 संपूर्ण लोकशाही
17   उरुग्वे 8.17 संपूर्ण लोकशाही
17   मॉरिशस 8.17 संपूर्ण लोकशाही
19   अमेरिका 8.11 संपूर्ण लोकशाही
20   जपान 8.08 संपूर्ण लोकशाही
21   दक्षिण कोरिया 8.06 संपूर्ण लोकशाही
22   स्पेन 8.05 संपूर्ण लोकशाही
23   फ्रान्स 8.04 संपूर्ण लोकशाही
24   कोस्टा रिका 8.03 संपूर्ण लोकशाही
25   चेक प्रजासत्ताक 7.94 दोषपूर्ण लोकशाही
26   बेल्जियम 7.93 दोषपूर्ण लोकशाही
27   भारत 7.92 दोषपूर्ण लोकशाही
28   बोत्स्वाना 7.87 दोषपूर्ण लोकशाही
29   इटली 7.85 दोषपूर्ण लोकशाही
30   दक्षिण आफ्रिका 7.82 दोषपूर्ण लोकशाही
31   केप व्हर्दे 7.81 दोषपूर्ण लोकशाही
32   चिली 7.80 दोषपूर्ण लोकशाही
33   पोर्तुगाल 7.79 दोषपूर्ण लोकशाही
34   एस्टोनिया 7.74 दोषपूर्ण लोकशाही
35   तैवान 7.65 दोषपूर्ण लोकशाही
36   इस्रायल 7.63 दोषपूर्ण लोकशाही
37   स्लोव्हेनिया 7.57 दोषपूर्ण लोकशाही
38   लिथुएनिया 7.54 दोषपूर्ण लोकशाही
39   लात्व्हिया 7.48 दोषपूर्ण लोकशाही
40   पोलंड 7.47 दोषपूर्ण लोकशाही
41   ग्रीस 7.45 दोषपूर्ण लोकशाही
42   सायप्रस 7.40 दोषपूर्ण लोकशाही
43   जमैका 7.39 दोषपूर्ण लोकशाही
44   ब्राझील 7.38 दोषपूर्ण लोकशाही
45   स्लोव्हाकिया 7.35 दोषपूर्ण लोकशाही
46   पूर्व तिमोर 7.24 दोषपूर्ण लोकशाही
47   पनामा 7.08 दोषपूर्ण लोकशाही
48   त्रिनिदाद आणि टोबॅगो 6.99 दोषपूर्ण लोकशाही
49   इंडोनेशिया 6.95 दोषपूर्ण लोकशाही
50   क्रोएशिया 6.93 दोषपूर्ण लोकशाही
51   हंगेरी 6.90 दोषपूर्ण लोकशाही
52   आर्जेन्टिना 6.84 दोषपूर्ण लोकशाही
53   सुरिनाम 6.77 दोषपूर्ण लोकशाही
53   फिलिपिन्स 6.77 दोषपूर्ण लोकशाही
55   बल्गेरिया 6.73 दोषपूर्ण लोकशाही
56   सर्बिया 6.71 दोषपूर्ण लोकशाही
57   रोमेनिया 6.68 दोषपूर्ण लोकशाही
57   मेक्सिको 6.68 दोषपूर्ण लोकशाही
59   डॉमिनिकन प्रजासत्ताक 6.67 दोषपूर्ण लोकशाही
60   लेसोथो 6.66 दोषपूर्ण लोकशाही
61   मंगोलिया 6.62 दोषपूर्ण लोकशाही
62   कोलंबिया 6.55 दोषपूर्ण लोकशाही
63   पेरू 6.54 दोषपूर्ण लोकशाही
64   एल साल्व्हाडोर 6.53 दोषपूर्ण लोकशाही
65   मलेशिया 6.49 दोषपूर्ण लोकशाही
66   हाँग काँग 6.46 दोषपूर्ण लोकशाही
67   झांबिया 6.39 दोषपूर्ण लोकशाही
68   घाना 6.33 दोषपूर्ण लोकशाही
69   मोल्दोव्हा 6.32 दोषपूर्ण लोकशाही
70   ट्युनिसिया 6.31 दोषपूर्ण लोकशाही
71   पेराग्वे 6.26 दोषपूर्ण लोकशाही
72   मॅसिडोनिया 6.25 दोषपूर्ण लोकशाही
73   नामिबिया 6.24 दोषपूर्ण लोकशाही
74   सेनेगाल 6.15 दोषपूर्ण लोकशाही
75   पापुआ न्यू गिनी 6.03 दोषपूर्ण लोकशाही
75   सिंगापूर 6.03 दोषपूर्ण लोकशाही
77   माँटेनिग्रो 5.94 मिश्र राजवट
78   गयाना 5.91 मिश्र राजवट
79   इक्वेडोर 5.87 मिश्र राजवट
80   होन्डुरास 5.84 मिश्र राजवट
81   जॉर्जिया 5.82 मिश्र राजवट
82   ग्वातेमाला 5.81 मिश्र राजवट
83   बोलिव्हिया 5.79 मिश्र राजवट
83   माली 5.79 मिश्र राजवट
85   बांगलादेश 5.78 मिश्र राजवट
86   टांझानिया 5.77 मिश्र राजवट
87   श्रीलंका 5.69 मिश्र राजवट
88   आल्बेनिया 5.67 मिश्र राजवट
89   मलावी 5.66 मिश्र राजवट
90   बेनिन 5.65 मिश्र राजवट
91   फिजी 5.61 मिश्र राजवट
92   युक्रेन 5.42 मिश्र राजवट
93   थायलंड 5.39 मिश्र राजवट
94   निकाराग्वा 5.32 मिश्र राजवट
95   किर्गिझस्तान 5.24 मिश्र राजवट
96   युगांडा 5.22 मिश्र राजवट
97   केन्या 5.13 मिश्र राजवट
98   तुर्कस्तान 5.12 मिश्र राजवट
98   लेबेनॉन 5.12 मिश्र राजवट
100   व्हेनेझुएला 5.07 मिश्र राजवट
101   लायबेरिया 4.95 मिश्र राजवट
102   भूतान 4.87 मिश्र राजवट
103   बॉस्निया आणि हर्झगोव्हिना 4.78 मिश्र राजवट
103   कंबोडिया 4.78 मिश्र राजवट
105   नेपाळ 4.77 मिश्र राजवट
106   पॅलेस्टाईन 4.72 मिश्र राजवट
107   मोझांबिक 4.66 मिश्र राजवट
108   पाकिस्तान 4.64 मिश्र राजवट
109   सियेरा लिओन 4.56 मिश्र राजवट
110   मादागास्कर 4.42 मिश्र राजवट
111   इराक 4.23 मिश्र राजवट
112   मॉरिटानिया 4.17 मिश्र राजवट
113   आर्मेनिया 4.13 मिश्र राजवट
114   बर्किना फासो 4.09 मिश्र राजवट
115   नायजर 4.02 मिश्र राजवट
116   मोरोक्को 4.00 हुकुमशाही राजवट
117   अल्जीरिया 3.83 हुकुमशाही राजवट
118   हैती 3.82 हुकुमशाही राजवट
119   लीबिया 3.80 हुकुमशाही राजवट
120   कुवेत 3.78 हुकुमशाही राजवट
121   जॉर्डन 3.76 हुकुमशाही राजवट
121   गॅबन 3.76 हुकुमशाही राजवट
121   नायजेरिया 3.76 हुकुमशाही राजवट
124   इथियोपिया 3.72 हुकुमशाही राजवट
125   बेलारूस 3.69 हुकुमशाही राजवट
126   कोत द'ईवोआर 3.53 हुकुमशाही राजवट
127   क्युबा 3.52 हुकुमशाही राजवट
127   कोमोरोस 3.52 हुकुमशाही राजवट
129   टोगो 3.45 हुकुमशाही राजवट
130   व्हियेतनाम 3.41 हुकुमशाही राजवट
130   कामेरून 3.41 हुकुमशाही राजवट
132   रशिया 3.39 हुकुमशाही राजवट
133   अँगोला 3.35 हुकुमशाही राजवट
134   बुरुंडी 3.33 हुकुमशाही राजवट
135   रवांडा 3.25 हुकुमशाही राजवट
136   कतार 3.18 हुकुमशाही राजवट
137   कझाकस्तान 3.17 हुकुमशाही राजवट
138   इजिप्त 3.16 हुकुमशाही राजवट
139   ओमान 3.15 हुकुमशाही राजवट
140   इस्वाटिनी 3.09 हुकुमशाही राजवट
141   म्यानमार 3.05 हुकुमशाही राजवट
141   गांबिया 3.05 हुकुमशाही राजवट
143   गिनी 3.01 हुकुमशाही राजवट
144   चीन 3.00 हुकुमशाही राजवट
145   जिबूती 2.99 हुकुमशाही राजवट
146   काँगोचे प्रजासत्ताक 2.89 हुकुमशाही राजवट
147   बहरैन 2.87 हुकुमशाही राजवट
148   अझरबैजान 2.83 हुकुमशाही राजवट
149   यमनचे प्रजासत्ताक 2.79 हुकुमशाही राजवट
150   झिम्बाब्वे 2.78 हुकुमशाही राजवट
151   अफगाणिस्तान 2.77 हुकुमशाही राजवट
152   संयुक्त अरब अमिराती 2.64 हुकुमशाही राजवट
153   सुदान 2.54 हुकुमशाही राजवट
154   उझबेकिस्तान 2.45 हुकुमशाही राजवट
155   इरिट्रिया 2.44 हुकुमशाही राजवट
156   ताजिकिस्तान 2.37 हुकुमशाही राजवट
157   लाओस 2.21 हुकुमशाही राजवट
158   इराण 1.98 हुकुमशाही राजवट
159   गिनी-बिसाउ 1.93 हुकुमशाही राजवट
160   तुर्कमेनिस्तान 1.83 हुकुमशाही राजवट
161   सौदी अरेबिया 1.82 हुकुमशाही राजवट
162   काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक 1.75 हुकुमशाही राजवट
163   सीरिया 1.74 हुकुमशाही राजवट
164   इक्वेटोरीयल गिनी 1.66 हुकुमशाही राजवट
165   चाड 1.50 हुकुमशाही राजवट
166   मध्य आफ्रिकेचे प्रजासत्ताक 1.49 हुकुमशाही राजवट
167   उत्तर कोरिया 1.08 हुकुमशाही राजवट

संदर्भ आणि नोंदी संपादन

  1. ^ The EIU Democracy Index for the year 2014, Democracy Index 2014.
  2. ^ Democracy Index 2013, Democracy Index 2013, Democracy in limbo.
  3. ^ http://www.sudestada.com.uy/Content/Articles/421a313a-d58f-462e-9b24-2504a37f6b56/Democracy-index-2014.pdf
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=लोकशाही_निर्देशांक&oldid=2344458" पासून हुडकले