ग्राहक
ग्राहक
एक अशी व्यक्ती किंवा व्यक्तीचा गट आहे ज्याचा वस्तूची खरेदी-विक्री करण्याच्या कामकाजाशी संबंध नसून ;वस्तू किंवा सेवा प्रामुख्याने वैयक्तिक, सामाजिक, कुटुंब, घरगुती आणि तत्सम गरजा भागविण्यासाठी, किंवा वापरण्याच्या कामकाजाशी संबंध आहे.
ग्राहक हक्क युनायटेड स्टेट्सचे प्रेसिडेन्त् जॉन एफ. केनेडी यांनी १५ March मार्च, १९६२ रोजी युनायटेड स्टेट्स काँग्रेसला आपली ग्राहक हक्काची व्याख्या सादर केली. हे भाषण आता १५ मार्च रोजी साजरा होणाऱ्या जागतिक ग्राहक हक्क दिनचे निमित्त बनले आहे. आपल्या भाषणात, जेएफकेने ग्राहकांच्या हक्कांचा वापर करण्यास मदत करण्यासाठी संबंधित सरकारच्या त्यांच्या ग्राहकांना अविभाज्य जबाबदारीची रूपरेषा दिली,
सुरक्षेचा हक्कः आरोग्यासाठी किंवा आयुष्यासाठी घातक असलेल्या वस्तूंच्या मार्केटींगपासून संरक्षण करणे.
माहिती देण्याचा हक्कः कपटी, कपटपूर्ण किंवा अत्यंत भ्रामक माहिती, जाहिराती, लेबलिंग किंवा इतर पद्धतींपासून संरक्षण करण्यासाठी आणि त्याला माहिती निवडण्यासाठी आवश्यक असलेली
तथ्ये दिली जावीत.
निवडण्याचा अधिकारः खात्री आहे की, जिथे शक्य असेल तेथे, प्रतिस्पर्धी किंमतींवर विविध उत्पादने आणि सेवांमध्ये प्रवेश; आणि ज्या उद्योगांमध्ये स्पर्धा कार्यक्षम नसते व शासकीय नियमन
लागू केले जाते, त्या चांगल्या किंमतींवर समाधानकारक गुणवत्ता व सेवा मिळण्याचे हमी.
ऐकण्याचा हक्कः हे सुनिश्चित करणे की ग्राहकांचे हितसंबंध सरकारी धोरण तयार करताना आणि त्याच्या प्रशासकीय न्यायाधीकरणांमध्ये वाजवी आणि त्वरित वागणूक देण्यात पूर्ण आणि
सहानुभूतीपूर्वक विचार केला जाईल.
अर्थशास्त्र आणि विपणन
ग्राहक असा आहे जो पुनर्विक्री किंवा व्यावसायिक हेतूसाठी नाही तर वापरासाठी वस्तू खरेदी करतो. ग्राहक एक अशी व्यक्ती आहे जी वस्तू आणि सेवा वापरण्यासाठी आवश्यक असलेल्या वस्तूंसाठी काही प्रमाणात पैसे देते. यामुळे, भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेच्या आर्थिक व्यवस्थेत ग्राहकांची महत्त्वपूर्ण भूमिका असते. ग्राहकांच्या मागणीशिवाय उत्पादकांना उत्पादित करण्याच्या मुख्य हेतूंपैकी एक नसण्याची शक्यता असते: ग्राहकांना विक्री करणे. ग्राहक देखील वितरण शृंखलाचा एक भाग तयार करतो.
अलीकडे विपणन क्षेत्रात विपणनकर्त्यांऐवजी ब्रॉड डेमोग्राफिक प्रोफाइल आणि मार्केट विभागांची फिजिओ-ग्राफिक प्रोफाइल व्युत्पन्न करण्याऐवजी, विक्रेते वैयक्तिकृत विपणन, परवानगी विपणन आणि मोठ्या प्रमाणात सानुकूलनामध्ये गुंतलेले आहेत. [२]
मोठ्या प्रमाणावर इंटरनेटच्या वाढीमुळे ग्राहक अधिकाधिक प्रोशुमर होण्याकडे वळत आहेत, ग्राहक जे उत्पादकही आहेत (बऱ्याचदा सोशल वेबवरील माहिती आणि माध्यमेही) तयार केलेल्या उत्पादनांवर प्रभाव पाडतात (उदा. सानुकूलित करून, क्राऊडफंडिंगद्वारे किंवा त्यांची प्राधान्ये प्रकाशित करून) ), उत्पादन प्रक्रियेत सक्रियपणे भाग घ्या किंवा परस्परसंवादी उत्पादने वापरा.
कायदा आणि राजकारण
कायदा प्रामुख्याने ग्राहक संरक्षण कायद्याच्या संदर्भात ग्राहकांच्या कल्पनेचा वापर करतो आणि ग्राहकांची व्याख्या बऱ्याचदा सजीव व्यक्ती (कॉर्पोरेशन किंवा व्यवसाय नाही) पर्यंतच मर्यादित असते आणि व्यावसायिक वापरकर्त्यांना वगळते. []] ग्राहकांच्या संरक्षणासाठी एक विशिष्ट कायदेशीर युक्तिवाद बाजारपेठातील अपयशीपणा आणि ग्राहक आणि व्यवसायाच्या दरम्यान सौदा करण्याची शक्ती असमानता यासारख्या अकार्यक्षमतेच्या कल्पनेवर आधारित आहे. []] सर्व संभाव्य मतदार देखील ग्राहक असल्याने ग्राहक संरक्षणाचे स्पष्ट राजकीय महत्त्व आहे.
ग्राहकांच्या हिताबद्दल चिंता केल्याने ग्राहक सक्रियता वाढली आहे, जेथे संघटक कार्यकर्ते उत्पादने आणि सेवांची ऑफर सुधारण्यासाठी संशोधन, शिक्षण आणि पुरस्कार करतात. ग्राहक शिक्षण काही शालेय अभ्यासक्रमात समाविष्ट केले गेले आहे. []] [उद्धरण आवश्यक] ग्राहक शिक्षण आणि निर्णय घेण्यास मदत करण्यासाठी समर्पित "ना?" सारख्या विविध ना-नफा प्रकाशने देखील उपलब्ध आहेत.
भारतात, ग्राहक संरक्षण कायदा १ a मध्ये एखाद्या वस्तू किंवा सेवेचा वापर वैयक्तिक वापरासाठी किंवा रोजीरोटी मिळवण्यासाठी केला जाणारा फरक आहे. या कायद्यानुसार केवळ ग्राहक संरक्षित आहेत आणि व्यापारी कारणास्तव एखादी वस्तू, संस्था किंवा संस्था वस्तू विकत घेतल्यास या कायद्याच्या कोणत्याही लाभापासून सूट देण्यात आली आहे.
संदर्भ संपादन
"ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करण्याबाबत काँग्रेसला विशेष संदेश, 15 मार्च 1962". जॉन एफ कॅनेडी प्रेसिडेंशल लायब्ररी अँड म्युझियम.
क्रॉस, रॉबर्ट जी. (1997). महसूल व्यवस्थापन: बाजारपेठेच्या वर्चस्वासाठी कठोर-मुख्य रणनीती. ब्रॉडवे पुस्तके. पृष्ठ 66-71. आयएसबीएन 978-0-553-06734-7. गुनेलियस, सुसान (3 जुलै 2010) "ग्राहकांकडून प्रोशुअर्सकडे शिफ्ट". फोर्ब्स. 2 जुलै 2016 रोजी पुनर्प्राप्त. स्कॅममेल, मार्गारेट. "नागरिक ग्राहकः राजकारणाच्या नवीन विपणनाकडे?" (पीडीएफ) पी. 6. 2 जुलै 2016 रोजी पुनर्प्राप्त. ब्लूटेल-मिंक, बिरगिट; हिलमन, काई-उवे (27 ऑक्टोबर 2009) Prosumer Revisited. आयएसबीएन 9783531169354. 2 जुलै 2016 रोजी पुनर्प्राप्त. क्रोहन, लॉरेन (1995) ग्राहक संरक्षण आणि कायदा: एक शब्दकोश. एबीसी-सीएलआयओ. आयएसबीएन 978-0-87436-749-2. "ग्राहक कायद्याचे संस्थात्मक विश्लेषण". ट्रान्सनेशनल लॉच्या वँडरबिल्ट जर्नल. 2 मार्च 2007 रोजी मूळ वरून संग्रहित. 2007-01-29 रोजी पुनर्प्राप्त. एल. गेल रॉयर (1980). "प्रभावी ग्राहक कामगिरी वाढविण्यातील ग्राहक शिक्षणाचे मूल्यः सिद्धांत आणि संशोधन". ग्राहक संशोधनात प्रगती. 07: 203-206. 24 जानेवारी 2020 रोजी पुनर्प्राप्त. "ग्राहक वि ग्राहक". कन्झ्युमरडॅडी.कॉम. 2010-04-06 रोजी मूळवरून संग्रहित. 2010-03-10 रोजी पुनर्प्राप्त. ग्राहक संरक्षण कायदा १ 6 66 ही 'ग्राहक' या शब्दाने थोडी उदार आहे. या कायद्यानुसार ग्राहक केवळ ती व्यक्तीच नाही जो उत्पादनास घरगुती वैयक्तिक वापरासाठी वापरतो, परंतु रोजचा उपजीविका मिळवण्यासाठी उत्पादनाचा वापर करणारा देखील असतो.
[[वर्ग :अर्थशास्त्र ]]